ورزش قهرمانی در نظام جمهوری اسلامی با تأکید بر اندیشه آیت الله خامنه ای (مدّظله العالی)

رهبر معظم انقلاب در دیدارهایی که با مسئولان ورزشی، ورزشکاران قهرمان و عموم مردم داشته اند، تأکید ویژه ای به مقوله ورزش قهرمانی در انقلاب اسلامی ایران نموده اند. ازاین رو، پژوهش حاضر در پی آن است تا با استفاده از رویکرد تحلیل محتوای کیفی به این سؤال پاسخ دهد که ورزش قهرمانی در نظام جمهوری اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری چه جایگاهی دارد؟ براین اساس، پس از تجزیه و تحلیل بیانات مقام معظم رهبری در زمینه ورزش قهرمانی، چهار مقوله اصلی فرهنگی، سیاست گذاری، اعتقادی و حمایتی از بیانات ایشان احصاء و استخراج شد. یافته های پژوهش نشان داد که رهبر معظم انقلاب ورزش قهرمانی را یکی از مؤلفه های راهبردی برای ترویج فرهنگ و هویت انقلاب اسلامی در دنیا معرفی می کنند؛ و از نخبگان ورزشی به عنوان سفیران اخلاق، معنویت و فرهنگ ایرانی-اسلامی یاد می کنند. همچنین معظم له ورزشکاران قهرمان را الگویی برای جوانان نظام جمهوری اسلامی دانسته و ضرورت استقامت و کسب معنویات در این ورزشکاران را واجب می دانند.

طرح مسئله

واژه ورزش، واژه ای کلی و براساس تقسیم بندی نظام جامع توسعه ورزش کشور به چهار مؤلفه اصلی تربیتی، همگانی-تفریحی، قهرمانی و حرفه ای تقسیم می شود. (اسلامی و همکاران، ۱۳۹۶: ۱۷۲) دراین بین، ورزش قهرمانی با توجه به ظرفیت آنکه می تواند به عنوان ابزار دیپلماسی برای کشورها مدّنظر واقع شود، از اهمیت خاصی برخوردار بوده (شریعتی فیض آبادی و گودرزی، ۱۳۹۴: ۹۷) و در نظام بین الملل به عنوان مؤلفه راهبردی برای تبلیغ ایدئولوژی و کسب منزلت کشورها به حساب می آید.

بنابراین، امروزه جایگاه دیپلماسی ورزش قهرمانی به مثابه قدرت نرم برای دولت ها و ملت ها فزونی یافته و از آن به عنوان فن مدیریت تعامل با جهان خارج، توسط دولت ها یاد می شود. (صباغیان، ۱۳۹۵: ۱۳۶-۱۴۱) افزون بر این، ورزش قهرمانی در جوامع امروزی دارای کارکردهای فرهنگی و اجتماعی فراوانی است و به عقیده برخی متخصصان جامعه شناسی، این فعل نوعی خرده فرهنگ به حساب می آید (کشگر و همکاران، ۱۳۹۵: ۱۲) و به عنوان موضوع مهم فرهنگی که زیربنای بسیاری از الگوهای اجتماعی است، نقش زیادی در پیشرفت و شکوفایی جوامع به خود اختصاص داده است. (فلاح دار، ۱۳۹۵: ۱)

ازاین رو، ارزش موفقیت ورزش قهرمانی در میان کشورها بسیار موردتوجه قرارگرفته و در اغلب موارد، این موفقیت ها با توجه به ظرفیت آنها در کمک برای رسیدن به گستره ای از اهداف ورزشی و غیرورزشی منبعی ارزشمند به شمار می رود و کسب این برتری ها در میدان های بین المللی ورزشی به دلیل ایجاد حس غرور ملی، افزایش سوددهی اقتصادی از طریق میزبانی رویدادهای مختلف و همچنین کاربرد دیپلماتیک کلی آن ارزش های متفاوتی یافته است.

برای ایالات متحده آمریکا، شوروی سابق و دولت های کمونیست اروپایی ورزش قهرمانی وسیله ای برای نمایش برتری ایدئولوژیک بود و حتی برای آلمان شرقی سابق، ابزاری برای کمک به ادعای حاکمیت این کشور به شمار می رفت. (مظفری و همکاران، ۱۳۹۱: ۳۴) در همین راستا، موفقیت کشورها در میادین بین المللی ورزشی علاوه بر تأثیرات اجتماعی و اقتصادی، نمادی از ثبات و طبقه بندی های همه جانبه کشورها محسوب می شود و یکی از علل سرمایه گذاری بالای کشورها در ورزش قهرمانی و حرفه ای، از این مورد نشأت می گیرد.

امروزه کشورها دریافته اند که توسعه ورزش قهرمانی و بهره گیری از مزایای مستقیم و غیرمستقیم آن بدون بهره مندی از یک چارچوب سیاست گذاری مناسب میسّر نیست. (فراهانی و همکاران، ۱۳۹۶: ۱۲۶) این در حالی است که به نگاه جوادی پور (۱۳۹۶) گفتمان موجود در نظام های حاکم و سیاست ها، وسیله ای اثربخش برای شناخت فرآیندهای سیاست گذاری و سپس اجرای آن می باشد. همچنین بسیاری از تحلیل گران علوم سیاسی معتقدند که شناخت فرایندهای سیاست گذاری و مبانی نظری حاکم بر آن به پژوهشگران و محققان کمک بسیار زیادی خواهد نمود؛ در این میان، شیوه و بیان گفتمان موجود در سیاست ها که در هر فرایند سیاست گذاری وجود دارد، راهنمای خوبی برای این شناخت است. (جوادی پور و رهبری، ۱۳۹۶: ۷۵) ازاین رو برای طراحی و تدوین یک طرح و الگویی کامل و دارای ضمانت اجرایی، ابتدا باید گفتمان های سیاسی آن نظام را مشخص و سپس از نظر متخصصان آن حوزه بهره جست.

این امر برکسی پوشیده نیست که مسئولان حاکم در هر نظام سیاسی، به عنوان تعیین کننده اهداف و جهت دهنده گفتمان های جاری در آن نظام به شمار می روند. ازاین رو، برای شناخت گفتمان موجود در هر نظام حاکم، ابتدا باید اندیشه و نگرش مسئولین اصلی آن نظام را مورد واکاوی قرارداد. در همین راستا و با توجه به هدف تحقیق، تبیین جایگاه ورزش قهرمانی در نظام جمهوری اسلامی نیازمند واکاوی عمیق و دقیق اندیشه مسئولین اصلی نظام اسلامی است.

بنابراین با توجه به جایگاه حضرت آیت الله خامنه ای (مدّظله العالی) به عنوان رهبر نظام جمهوری اسلامی، شایسته است که سخنان ایشان درمورد ورزش قهرمانی مورد بررسی قرار گیرد. ازاین رو، تحقیق حاضر به دنبال پاسخگویی به این سؤال است که حضرت آیت الله خامنه ای (مدّظله العالی) به عنوان رهبر نظام جمهوری اسلامی، درمورد ورزش قهرمانی چگونه می اندیشد؟

پیشینه تحقیق

در رابطه با موضوع پژوهش، تحقیقاتی که به طور مستقیم و مستقل اندیشه مقام معظم رهبری درمورد ورزش قهرمانی را مورد بررسی قرار دهد، وجود ندارد. درعین حال در ادامه سعی خواهد شد، تا به بیان مرتبط ترین موضوعات مورد بررسی دراین زمینه پرداخته شود.

ذاکریان و همکاران او (۱۳۹۸) تحقیقی را با عنوان «اولویت بندی و تحلیل دیدگاه مراجع عظام تقلید و اساتید سطوح عالی حوزه علمیه درباره کارکردهای ورزش در جامعه ایرانی» انجام دادند؛ یافته های آن نشان داد که ورزش موجب افزایش کیفیت زندگی، ارتقای سلامت فرد و جامعه، ایجاد فضای معنوی، ایجاد انگیزه در اعضای جامعه، افزایش غرور ملی و استقلال کشورمی شود.

در تحقیقی دیگر، پورعبدی (۱۳۹۸) موضوعی را با عنوان تبیین جایگاه ورزش همگانی در اندیشه رهبر معظم انقلاب با رویکرد تحلیل محتوا مورد واکاوی قرارداد؛ نتایج بر خواسته از آن بیانگر این مهم بود که رهبر معظم انقلاب ورزش قهرمانی را وسیله ای برای ترویج ورزش همگانی می دانند و از مسئولین ورزشی کشور می خواهند که به مقوله ورزش قهرمانی توجه و اهتمام ویژه ای داشته باشند. ایشان نگاه پیوستاری به فعالیت بدنی و ورزش همگانی دارند و این ورزش را به عنوان یک فعالیت اجتماعی، فرهنگی و بیولوژیک موردتوجه قرار می دهند.

از دید معظم له، برای ترویج ورزش همگانی در کشور باید به اتحاد استراتژیک بین حوزه های مختلف کشور دست پیدا کنیم و سندها و برنامه ها ی کلان کشور را بر این مبنا تدوین کنیم. لولاآور و همکاران او (۱۳۹۳) در پژوهشی که با عنوان واکاوی نقش اجتماعی زن از منظر آیت الله خامنه ای انجام داده اند، یکی از محورهای بیانات معظم لهدرمورد نقش اجتماعی بانوان در اجتماع را حضور آنان در عرصه ورزش قهرمانی دانستند.

اگرچه مطالعات مذکور دیدگاه مراجع عظام تقلید و رهبر معظم انقلاب را درمورد ورزش بررسی نموده اند؛ اما تاکنون تحلیل اندیشه آیت الله خامنه ای (مدّظله العالی) درزمینه ورزش قهرمانی به طور نظام مند صورت نگرفته است.

ازاین رو، پژوهش حاضر قصد دارد به تبیین جایگاه ورزش قهرمانی در نظام جمهوری اسلامی از دیدگاه معظم له بپردازد که انجام چنین پژوهشی می تواند برای مسئولان نظام اسلامی مفید باشد.

روش پژوهش

پژوهش پیش رو به لحاظ هدف، کاربردی بوده و از نوع تحقیقات کیفی (با رویکرد تحلیل محتوا) به شمار می رود که از سه رویکرد تحلیل محتوای (کیفی، پنهان و استقرایی) بهره برده است. پژوهشگر با توجه به ماهیت پژوهش، سخنان آیت الله خامنه ای (مدظله العالی) را به عنوان عناصر مورد بررسی معرفی کرده است. همچنین تمام سخنان معظم له به صورت هدفمند انتخاب شده است. برای دریافت اطلاعات موردنیاز پژوهش باید تمام سخنان ایشان پیرامون ورزش قهرمانی جمع آوری شود که بدین منظور داده های موردنیاز پژوهش از بیانات (صوتی، تصویری، متن و شفاهی) در دوران زعامت ایشان (از سال ۱۳۶۸ تا سال ۱۳۹۹) به دست آمده است.

پس از مشخص کردن نمونه و انتخاب واحدهای تحلیل و زمینه، داده های حاصل با استفاده از نرم افزار Maxqda10 و با روش کدگذاری تحلیل شدند و درنهایت نمودار محوربندی بیانات مقام معظم رهبری (مدّظله العالی) درمورد ورزش قهرمانی، با استفاده از نرم افزار Mind Mapper 2012 ترسیم گردید.

در تحقیق حاضر، روایی درونی از طریق در اختیار قرار دادن نتایج پژوهش به دو نفر از متخصصان حوزه علوم ورزشی بررسی شده و روایی درونی تأیید گردید. همچنین برای سنجش پایایی درونی از روش ضریب کاپای کوهن استفاده شد. روش کاپای کوهن یکی از روش های تصمیم گیری آماری است که به بررسی اندازه توافق و هماهنگی بین دو فرد، پدیده یا منبع تصمیم گیری که هریک به صورت جداگانه یا مستقل مورداندازه گیری قرارگرفته اند، می پردازد.

ضریب کاپا اندازه ای عددی بین ۱ تا ۱+ است، اگر چنانچه خروجی به ۱+ نزدیک باشد بیانگر وجود توافق متناسب و مستقیم و چنانچه به ۱ نزدیک تر باشد نشان دهنده وجود توافق وارونه و برعکس است؛ همچنین اندازه های نزدیک به صفر، عدم توافق را نشان می دهد. لازم به ذکر است که در کتاب های آماری نقطه برش را ۶/۰ قرار داده اند. درهمین راستا محقق پس از طرح سؤالات از روش اجرای پژوهش آنها را در اختیار ۲ تن از اساتید علوم ورزشی قرار داد که پس از محاسبه، ضریب کاپای کوهن ۷/۰ به دست آمد.

مفهوم شناسی

۱. ورزش قهرمانی

با ماشینی شدن و بی تحرکی زندگی جوامع، ورزش یکی از شیوه هایی است که افراد می توانند با استفاده از آن بر فشارهای جسمی، روانی و اجتماعی فائق آیند؛ همچنین این فعل می تواند ابزاری مهم در دست حکومت ها و دولت ها برای هدایت مردم به سوی اهداف و برنامه های مهم کشور باشد؛ زیرا امروزه یکی از عمده ترین ابزارهای تربیت همگانی در جامعه و کشورهای پیشرفته صنعتی، ورزش است. (شعبانی و همکاران، ۱۳۹۳: ۱۶)

درهمین راستا، ورزش قهرمانی نیز یکی از واقعیت های دنیای امروز است که به دلیل ظرفیت های اجتماعی و سیاسی آن نقش و جایگاه مهمی در توسعه کشورها در بین جوامع مختلف دارد و می تواند عاملی برای صدور و توسعه فرهنگ کشورها محسوب شود. (ملائی و همکاران، ۱۳۹۷: ۷۵۸)

ازاین رو، ارتقای این ورزش منجر به زبانزد شدن نام ملت ها در سطح جهان می گردد. (پورکیانی و همکاران، ۱۳۹۶: ۵۶) درواقع ورزش قهرمانی می تواند یکی از ارکان مهم توسعه روابط بین کشورها محسوب شود و ضرورت داشتن استراتژی واحدی درزمینه ورزش قهرمانی که نشأت گرفته از تفکر غالب در کشورها باشد، ضروری به نظر می رسد.

۲. ورزش در انقلاب اسلامی

بی تردید پیاده سازی خواسته های قرآن و سنت از اهداف اصلی در برپایی انقلاب شکوهمند ما بوده است. (امام خمینی، ۱۳۸۷: ۲۱ / ۳۹۷) به همین دلیل، ماهیت و جهت گیری انقلاب دارای تفاوت های اساسی با دیگر انقلاب ها و یا دیگر جنبش های معاصر است. ماهیت و جهت گیری های متمایز را باید در رمز بقا و پیروزی آن جستجو نمود. این رمز بقا و پیروزی را امام خمینی+ در وهله اول، انگیزه الهی که خداوند در قرآن کریم بر آن سفارش نموده، ذکر می نمایند و در وهله دوم، مقصد عالی حکومت اسلامی که ضامن رساندن انسان ها به کمال مطلوب و برطرف نمودن موانع و مشکلاتی است که بر سر راه تکامل اجتماع و فرد قرار دارد، می داند. (همان: ۴۰۴)

درهمین راستا، ماهیت و جهت گیری انقلاب اسلامی درزمینه ورزش قهرمانی تفاوت های ویژه ای با سایر حکومت ها دارد. ازاین رو، براساس تفکر انقلاب اسلامی، ورزش قهرمانی و تربیت بدنی وسیله ای برای رساندن انسان به کمال مطلوب است و می تواند به عنوان ابزاری بنیادی برای رسیدن به مقصد عالی حکومت اسلامی مورداستفاده قرار گیرد. (پورعبدی، ۱۳۹۸: ۱۰۸)

این مهم را می توان در سخنان امام خمینی+ به عنوان بنیان گذار انقلاب اسلامی که به نوعی جهت گیری صریح و شفاف انقلاب اسلامی درمورد ورزش و به ویژه ورزش قهرمانی را عنوان نموده اند، نمایان ساخت:

مملکت ما همین طور که به علماء و دانشمندان احتیاج دارد، به قدرت شماها [ورزش کاران] هم احتیاج دارد. این قدرت وقتی باایمان باشد، پشتوانه یک ملت است. (امام خمینی، ۱۳۸۷: ۷ / ۴۸)

ورزشکاران دو وظیفه دارند: یک، ورزش جسمانی برای قدرت پیدا کردن، وقتی قدرت جسمانی پیدا شد، می توانند دفاع از مملکت کنند. یکی هم پرورش روحانی که اگر پرورش روحانی در انسان پیدا بشود، آن وقت قدرت جسمانی اش مضاعف می شود. (همان: ۱۶ / ۶۱)

ورزش همان طور که بدن را تربیت می کند و سالم می کند، عقل را هم سالم می کند. (همان: ۷ / ۲۶۱)

کسانی که اهل خدا هستند، توجه به خدا دارند، ورزش جسمانی می کنند و ورزش روحی. آنها در تمام مدت، اشخاصی هستند که پژمردگی در آنها نیست، افسردگی در آنها نیست. (همان: ۱۶ / ۸۱-۸۰)

افزون براین، رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه ای (مدّظله العالی) سخنان فراوانی درمورد ورزش های قهرمانی ایراد نموده اند که این مهم نشان دهنده اهمیت ورزش قهرمانی در انقلاب اسلامی ایران است:

من طرفدار ورزش قهرمانی و نخبه پروری در باب ورزش قهرمانی و علاقه مند به قهرمانان ملی هستم. (خامنه ای، ۱۳۸۷: ۱)

من البته از سابق که بعضی ها نسبت به ورزش قهرمانی اِن قُلت وقُلت (اما و اگر) داشتند، همیشه از ورزش قهرمانی دفاع کردم. (خامنه ای، ۱۳۹۳: ۲)

اراده جمهوری اسلامی ایران، گسترش و پیشرفت ورزش است؛ چراکه این امر سلامت جسمی و نشاط و شادابی روحی جامعه را به دنبال دارد و چنین جامعه ای قادر خواهد بود، در همه زمینه ها پیشرفت کند. (خامنه ای، ۱۳۸۷: ۱)

یافته ها

جدول (۱) فراوانی کدهای باز، محوری و همچنین مقوله ها و حیطه را نشان می دهد.

جدول (۱) فراوانی کدهای باز، محوری، مقوله ها و حیطه ها

همان طورکه در جدول (۱) مشاهده می کنید تجزیه وتحلیل داده های پژوهش درمجموع منجر به ظهور (۲۵۸) کدباز، (۱۴) کد محوری، (۴) مقوله و یک حیطه اصلی شد.

نتایج کدگذاری باز و محوری

در فرایند کدگذاری باز، درمجموع نشان های متعددی (۲۵۸) شناسایی گردید که با توجه به تعداد بالای کدهای باز بر خواسته از تحقیق، سعی نگارنده بر انعکاس حداقلی کدهای باز استنباط شده می باشد. همچنین در ادامه، با توجه به قرابت موضوعی و مفهومی، تمام کدهای باز در قالب کدهای محوری دسته بندی شدند که در جدول (۲) نشان داده شده است.

جدول (۲) نتایج کدگذاری باز و کدهای محوری استخراج شده

ظهور مقوله ها از مفاهیم انتزاع شده

اکنون با توجه به ارتباط بین کدهای محوری مذکور، می توان بیانات معظم له را در ۴ مقوله اصلی (فرهنگی، سیاست گذاری، اعتقادی و حمایتی) به شرح جدول (۳) دسته بندی نمود:

جدول (۳) ظهور مقوله ها از مفاهیم انتزاع شده کدهای محوری ظهور حیطه اصلی از مفاهیم انتزاع شده

همان طورکه در شکل (۱) مشاهده می کنید از تمام مفاهیم استنباط شده تحقیق، یک حیطه اصلی باعنوان گفتمان مقام معظم رهبری در ورزش قهرمانی استخراج گردید. این مهم نمایانگر آن است که تمام مفاهیم (کدهای باز، محوری و مقوله ها) ذیل این حیطه اصلی قرار می گیرند:

شکل (۱) ظهور حیطه اصلی بر خواسته از تحقیق

براساس یافته های پژوهش، سخنان مقام معظم رهبری (مدّظله العالی) درمورد ورزش قهرمانی را می توان در قالب ۴ مقوله اصلی (فرهنگی، سیاست گذاری، اعتقادی و حمایتی) و یک حیطه اصلی (گفتمان مقام معظم رهبری در ورزش قهرمانی) عنوان نمود. در ادامه به بررسی این مقولات و درنهایت به تبیین حیطه اصلی بر خواسته از پژوهش خواهیم پرداخت.

۱. مقوله فرهنگی

ورزش، بازتاب نظام اجتماعی یک ملت بوده و با فرهنگ جامعه، پیوندی ناگسستنی دارد و از سویی دیگر از آن به عنوان موضوع مهم فرهنگی که مبنای بسیاری از رفتارها و الگوهای اجتماعی است و می تواند نقش مهمی در توسعه و گسترش فرهنگ ها در مرزهای بین المللی به خود اختصاص دهد، یاد می شود.(رمضانی نژاد و همکاران، ۱۳۹۵: ۶۲) به نگاه صاحب نظران و پژوهشگران حوزه های مختلف ورزشی، ورزش قهرمانی می تواند به گسترش روابط بین الملل و ارتباطات میان فرهنگی و تقویت تعامل و همبستگی میان ملت ها کمک کند. (مرادی و همکاران، ۱۳۹۳: ۵۶)

در همین راستا، رهبر معظم انقلاب اسلامی توجه ویژه ای به مقوله فرهنگی در ورزش قهرمانی دارند و ورزشکاران را نماد فرهنگ و هویت انقلاب اسلامی در دنیا معرفی می نمایند:

یک نکته مهمی وجود دارد و آن اینکه شما وقتی بر سکوی قهرمانی قرار می گیرید به هر صورتی، به هر شکلی، در معرض دید صدها میلیون انسان در دنیا قرار می گیرید؛ منش شما و روش شما معرّف ملّتتان هم هست، معرّف فرهنگتان است، معرّف شخصیت ملّی شما هم هست. این خیلی مهم است که شما چگونه عمل می کنید.[۱]

به زعم رهبر معظم انقلاب، اهمیت به کارگیری صحیح و هوشمندانه از ظرفیت های بین المللی ورزش و استفاده از این بستر در جایگاه درست خود و جهت گیری صحیح حرکت تمام اجزای آن درراستای تقویت فرهنگ های ایرانی-اسلامی، بیش ازپیش باید موردتوجه قرار گیرد.

نگاهی به عملکرد بانوان جمهوری اسلامی ایران در مسابقات ورزشی، حکایت از آن دارد که انقلاب اسلامی نه تنها زنان را از حضور در عرصه ورزش منع نکرد؛ بلکه این قشر در سایه انقلاب اسلامی توانستند با حفظ کرامت انسانی در مسابقات مختلف حضور پیدا کنند. این موضوع از دیدگاه رهبر معظم انقلاب بسیار پرارزش و بااهمیت است:

حالا همه آن تشکیلاتی که باحجاب مبارزه می کنند یک طرف، این خواهر ورزشکارِ مؤمن و دخترِ جوانِ ما که باحجاب اسلامی و لباس محجّب-یا با چادر یا با آن شکل زیبای ارزشی-جلوِ دوربین های دنیا ظاهر می شود… این یک طرف دیگر؛ او درواقع با این کار، همه آن تبلیغات را خنثی می کند.[۲]

با توجه به دیدگاه آیت الله خامنه ای (مدّظله العالی)، حضور بانوان ورزشکار ایرانی همراه باحجاب و پوشش اسلامی در مسابقات بین المللی ورزشی، می تواند به عنوان ابزاری راهبردی برای مقابله با تهاجم فرهنگی در نظر گرفته شود:

این حالت عفّت، نجابت، سلامت و حیا. .. را ما هم باید در محیط ورزش و در محیط های دیگر حاکم کنیم. این فضای معنوی-فرهنگی ورزش خواهد شد؛ همان چیزی خواهد شد که شما میگویید برای رفتن به مصاف تهاجم فرهنگی، بایستی متمسّک به فرهنگ خودی شویم و کاملاً درست است.[۳]

درهمین راستا، بانوان ورزشکار جمهوری اسلامی ایران، باید به اهمیتِ حجاب اسلامی – ایرانی خود در عرصه های بین المللی واقف شوند و آن را مایه تشخص و آزادی خود دانسته و بدین وسیله، رسالت اصلی خود درراستای کسب موفقیت های ورزشی، تضعیف فرهنگ های منحرف غربی و ترویج نگرش انقلاب اسلامی در دنیا را انجام دهند.

۲. مقوله اعتقادی

بسیاری از اندیشمندان اخلاق باور دارند که یکی از مظاهر پیوند دین و ورزش، اخلاق گرایی و پایبندی به مقوله اخلاق و معنویات در ورزش است. (دستوم و همکاران، ۱۳۹۷: ۱۱۸) به دیدگاه آنان تقویت مؤلفه های اخلاقی و تربیتی در ورزشکاران از اهمیت بالایی برخوردار است و می تواند در رشد فردی و اجتماعی جامعه تأثیر بسزایی داشته باشد.

درهمین راستا، مقام معظم رهبری ضرورت توجه به اخلاق و رشد و تربیت این خصلت را در ورزشکاران بسیار مهم می دانند.

مسئله اخلاق در ورزش خیلی مهم است. مغرور نشدن، مردمی ماندن، جوانمرد ماندن، مردمی بودن، برای مردم دل سوزاندن خیلی مهم است. پیدا شدن این خصوصیات در انسان یک مسئله است، ماندن این خصوصیات در انسان مسئله مشکل تری است؛ اینها را انسان باید حفظ کند.[۴]

ایشان ضمن ضرورت توجه به این خصلت، آنان را به دوری نمودن از رذایل اخلاقی نصیحت می کنند:

یک قهرمان ورزشی در بعد فردی نیز به دلیل اعتمادبه نفس بالا، قاعدتاً باید از صفات ناپسندی همچون چاپلوسی و تملق، دروغ گویی و دورویی به دور باشد.[۵]

در اندیشه آیت الله خامنه ای (مدظله العالی)، دو عامل مهم در ورزشکاران قهرمان وجود دارد که باید به این دو نکته توجه کنند: اول مسئله شخصی است و دیگری، مسئله عمومی و اجتماعی است. در مسئله شخصی، جوان هایی که به قهرمانی دست پیدا می کنند، ثابت می کنند که دارای هوش و اعتمادبه نفس برجسته ای هستند؛ ازاین رو، باید به تقویت و پرورش هوش معنوی خود پرداخته و از دین به عنوان عاملی که می تواند این هوش را رشد و پرورش دهد، استفاده نمایند.

مسئله دوم قهرمان ورزشکار جمهوری اسلامی، این است که چون او مظهر توانائی های یک ملت در رشته خاصی محسوب می شود و به مجموعه آحاد ملت اعتمادبه نفس می دهد، باید در رفتارهایی که از خود بروز می دهد، بسیار دقت نموده و اهداف و انگیزه های معنوی و تربیتی را مورد اهتمام قرار دهد. بنابراین، با توجه به اینکه اخلاق و معنویت بزرگ ترین و محوری ترین ارزش های اسلامی در متن انقلاب اسلامی می باشد، مبنای ورزش در جمهوری اسلامی ایران باید براساس این دو مقوله شکل گیرد، تا از پی آن بتوانیم ورزش مورد انتظار نظام اسلامی را ارائه دهیم.

۳. مقوله سیاست گذاری

یکی از اصول اساسی و جدایی ناپذیر سیاست خارجی جمهوری اسلامی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، صدور مفاهیم انقلاب و مفاهیم اسلام به ملت های دنیا می باشد (عبدخدایی، ۱۳۹۸: ۸) و عجیب آنکه به دلیل کم کاری نخبگان ایرانی در این سال ها، کمتر برای جهانیان شناخته شده است. (ملکی، ۱۳۹۶: ۱۳)

ازاین رو، با توجه به اینکه ورزش می تواند برای پیشبرد ارزش های فرهنگی و اجتماعی کشورها در عرصه های بین المللی مورداستفاده قرار گیرد (صباغیان، ۱۳۹۵: ۱۳۲) می توان از آن به عنوان وسیله ای هدفمند برای شناخته شدن انقلاب اسلامی در دنیا استفاده نمود. درهمین راستا، رهبر معظم انقلاب، ورزشکاران را یکی از مبلغین اصلی راهبرد انقلاب اسلامی در دنیا معرفی می کنند:

ان شاءالله [شما ورزشکاران] رفتارتان هم تبلیغ باشد؛ ورزشتان هم تبلیغ باشد؛ بازیتان تبلیغ باشد؛ بردتان تبلیغ باشد؛ مدال گرفتنتان هم تبلیغ باشد… همه اش تبلیغ دین است؛ تبلیغ ایران عزیز و این ملت بزرگ است.[۶]

همچنین ایشان نخبگان ورزشی را به عنوان سفیران انقلاب اسلامی در دنیا می دانند:

شما [ورزشکاران] سفیران ایران و هویت و تشخّص ایرانی هستید، این خصوصیات را حفظ کنید.[۷]

ازاین رو، ورزشکاران می توانند از عرصه های بین المللی ورزش برای پیشبرد و ترویج اهداف انقلاب اسلامی و همچنین پیشرفت و گسترش تمدن نوین اسلامی، بهره جویند.

از ابتدای انقلاب اسلامی، جمهوری اسلامی ایران دو رژیم را به رسمیت نشناخت؛ بلکه اصلاً قبول نداشت: یکی رژیم صهیونیستی بود و یکی هم رژیم نژادپرستِ آفریقای جنوبی.

رژیم نژادپرست آفریقای جنوبی که به آپارتاید[۸] معروف بود، بعد از تظاهرات انقلابی که به رهبری نلسون ماندلا[۹] صورت گرفت، سرنگون شد و ازآن پس جمهوری اسلامی ایران با آفریقای جنوبی رابطه ای دوستانه برقرار نمود؛ اما درمورد رژیم غاصب صهیونیستی این عدم مقبولیت همچنان ادامه دارد. البته پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، حکومت شاهنشاهی پهلوی، رژیم صهیونیستی را به رسمیت شناخته و ورزشکاران این رژیم به راحتی در ایران حضور پیدا می کردند؛ اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی، میدان های ورزشی برای ورزشکاران ایران به جایی برای حمایت از ملت مظلوم فلسطین و امت اسلامی تبدیل شد.

باید دانست، این در حالی است که کسب افتخار جهانی و المپیکی یکی از رویاهای ورزشکاران است؛ اما ورزشکاران ایرانی پس از هم گروهی با ورزشکاران این رژیم از مبارزه با آنان خودداری نموده و در بیشتر موارد محرومیت هایی را نیز متحمل شدند؛ که این حرکت ورزشکاران ایرانی به الگویی برای دیگر ورزشکاران کشورهای اسلامی و جهان تبدیل شده است. درهمین راستا، رهبر معظم انقلاب این نگرش را بسیار ارزشمند می دانند و از آن به عنوان تلاشی دیپلماتیک در مقابل رژیم صهیونیستی یاد می کنند:

افتخارِ بالاتر از خواندن سرود ملّی و یا بالا رفتن پرچم در سکوی قهرمانی، اقدام آن ورزشکاری است که حاضر نمی شود با حریف صهیونیستی کشتی بگیرد.[۱۰] واقعاً یک تلاش دیپلماتیکِ بسیار حساس و مهم در مقابله با رژیم صهیونیستی، همین کار [عدم رویارویی] است.

البته رهبری نظام اسلامی، ضرورت پرداخت پاداش مادی به ورزشکاران قهرمان را پس از امتناع از رویارویی با رژیم صهیونیستی لازم و ضروری می دانند و از مسئولین ورزشی می خواهند که دغدغه های مادی این ورزشکاران را برطرف نمایند «آقایان [مسئولین] بایستی پاداش مادّی ایشان را کم نگذارید ».[۱۱] بنابراین، با توجه به اینکه رهبر معظم انقلاب میدان ورزش را میدان شجاعت و اقدام و پیش رفتن می دانند، مسئولین ورزش کشور می توانند این تلاش دیپلماتیک را به عنوان جریان سیال فکری ارزشمند در جامعه ورزش کشور، گسترش دهند:

میدان ورزش، میدان ترس و بیم و ملاحظه نیست، میدان شجاعت و اقدام و پیش رفتن است.[۱۲]

۴. مقوله حمایتی

در سال های ابتدایی انقلاب اسلامی ایران در بین تمام افرادی که نگاه های افراطی و تفریطی به مقوله ورزش قهرمانی داشته اند؛ (خامنه ای،۱۳۹۳) امام خمینی+ و مقام معظم رهبری همیشه از ورزش قهرمانی به صورت هوشمندانه حمایت نموده و از آن به عنوان وسیله ای مهم در جهت پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی یاد نمودند.

یکی از اصلی ترین و مهم ترین مسائل مورد تأکید و پیگیری رهبر معظم انقلاب اسلامی، مباحث مربوط به توسعه فضا و امکانات ورزشی در کشور بوده و از نگاه ایشان برای ایجاد امکانات ورزشی نباید فرقی میان بانوان و آقایان گذاشته شود. همچنین، آیت الله خامنه ای (مدّظله العالی) حمایت ویژه ای از مربیان ایرانی نموده و به مسئولان ورزشی توصیه می کنند که برای تیم های ورزشی از مربیانی ایرانی استفاده شود:

… [اهمیت] سرمربّی ایرانی است، اعتقاد من همیشه این بوده. یک وقتی هم برای فوتبال، یک سرمربّی ایرانی بود [که وقتی] آمدند پیش من، تشکّر کردم از اینکه یک سرمربّی ایرانی گذاشته شده، واقعاً هم عقیده ام این است.[۱۳]

البته رهبری نظام اسلامی حضور مربیان خارجی و استفاده از تخصص آنها به جهت پیشرفت ورزش قهرمانی کشور را نفی نمی کنند؛ اما استفاده از افرادی که در ورزش قهرمانی کشور رشد و پرورش یافته و اکنون به مرحله ای رسیده اند که می توانند تجارب ارزشمند خود را در اختیار جوانان انقلاب اسلامی قرار دهند، ارزشمندتر است:

… من مخالفتی ندارم، این تصور نشود که از اینکه از یک مربی خارجی خوبِ به دردبخوری استفاده شود، مخالفم؛ اما وقتی شما از مربی داخلی برای فوتبال یا بسکتبال یا والیبال یا کشتی یا هر ورزش دیگر استفاده می کنید، خوشحال می شوم و احساس سرافرازی می کنم. این خیلی خوب است که مربی بچه ها و جوان های ما یکی از خودمان باشد؛ همین جا تربیت شده باشد، پرورش پیدا کرده باشد.[۱۴]

این امر برکسی پوشیده نیست که امروزه یکی از نیازهای بسیار مهم و یقیناً یکی از ضرورت های جامعه، سلامتی و نشاط همراه با حفظ ارزش های اسلامی است. از این رو با توجه به اینکه یکی از مهم ترین اهداف اصلی انقلاب اسلامی به وجود آوردن نشاط عمومی در میان عموم مردم و از سویی دیگر، نهی افراد جامعه از یک زندگی جامد، خشک و بی انعطاف می باشد، ورزش قهرمانی در انقلاب اسلامی باید در خدمت این نیازها و اهداف قرار گیرد.

درهمین راستا، شاید بتوان حمایت بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران و آیت الله خامنه ای (مدّظله العالی) از ورزش قهرمانی را مهم بودن این مقوله به عنوان وسیله ای راهبردی برای توسعه ورزش همگانی در کشور دانست، تا از پی آن بتوان جامعه ای بانشاط و سالم به وجود آورد. (غلام پور و همکاران، ۱۳۹۹: ۱۵۴)

ازاین رو، در بین تمام منافعی که ورزش قهرمانی در عرصه های بین المللی و جهانی برای کشورها ایجاد می کند، این ورزش می تواند به عنوان ابزاری حمایتی در جهت تشویق عموم مردم به ورزش همگانی در عرصه ملی مورد استفاده قرار گیرد. این نکته در سخنان مقام معظم رهبری به تواتر به چشم می خورد که نشان از اهمیت بالای ورزش قهرمانی در توسعه و گسترش ورزش همگانی دارد:

یک سود دیگر ورزش قهرمانی، توسعه ورزش در کل کشور است که من بارها روی این مسئله تکیه کرده ام.[۱۵]

اگر ورزش قهرمانی نباشد، این ورزش همگانی اصلاً تحقّق پیدا نخواهد کرد… همیشه بایستی یک قلّه داشته باشیم، تا در دامنه ها افراد زیادی حرکت کنند؛ لذا ورزش قهرمانی به این دلیل واجب و لازم است.[۱۶]

ازاین رو، هرچه ورزش قهرمانی رشد و توسعه پیدا کند، ورزش همگانی نیز پیشرفت و گسترش خواهد یافت و از پی آن جامعه ای بانشاط و سلامت خواهیم داشت و به اهداف انقلاب اسلامی نزدیک تر خواهیم شد:

جوان ورزشکار، درواقع به طور طبیعی یک الگو است برای بخش مهمی از جوان ها و اخلاق او، رفتار او، کیفیات زندگی او، سبک زندگی او می تواند اثر بگذارد.[۱۷]

در تفسیر سخن مذکور، قهرمانان ورزشی، جریان دهنده رفتار و اخلاق مردم کشور، تحریک کننده احساسات آنان (واکنش های عاطفی) و اهداف و عقاید ویژه مردم (واکنش های ذهنی) می باشند. ازاین رو، قشر یادشده می تواند طرز فکر یا انگاره عموم مردم را به ورزش همگانی سوق داده و آنان را به سبک زندگی فعال رهنمون کنند که این نوع سبک زندگی، یکی از اهداف اصلی انقلاب اسلامی است. (پورعبدی، ۱۳۹۸: ۳۸) لذا، بایستی قهرمانان ورزشی همیشه مورد اهتمام ویژه قرار گرفته و در معرض دید عموم مردم باشند، تا از کنار آن مردم جامعه تشویق و تهییج به انجام ورزش همگانی شوند:

اگر بخواهید ورزش، همگانی شود، بایستی عدّه ای قهرمان را جلوِ چشم مردم نگهدارید.[۱۸]

با توجه به مطالب گفته شده، قهرمانان ورزشی ترویج دهنده ورزش همگانی در کشور می باشند؛ درهمین راستا، این ترویج باید دغدغه قهرمانان ورزشی بوده و آن را به عنوان یک وظیفه انجام دهند. این نکته، یکی از تذکرات رهبر معظم انقلاب خطاب به ورزشکاران قهرمان است:

جوان های کشور به شما [قهرمانان ورزشی] نگاه می کنند. شما در عمل، ورزش را تبلیغ می کنید؛ من می گویم در زبان هم ورزش را تبلیغ کنید.[۱۹]

ازاین رو، تبلیغ ورزش همگانی باید در گفتمان ورزشکاران قهرمان جمهوری اسلامی ایران شکل گیرد، تا بدین ترتیب عموم مردم به ورزش همگانی رو بیاورند و جامعه ای سالم و بانشاط تشکیل شود.

رهبر معظم انقلاب اسلامی، ابتکار عمل در عرصه علوم ورزشی را بسیار مهم عنوان می کنند و می فرمایند:

دوستان راجع به علمی کردن ورزش صحبت کردند، کاملاً درست است؛ این جزو حرف های بنده است.

وقتی متخصصان و صاحب نظران جوان ما توانایی دستیابی به موفقیت های بزرگ و خیره کننده در حوزه های پیچیده علمی را دارند، قطعاً در عرصه ورزش نیز توانایی تحقیقات علمی و ارائه نظریه های نو را خواهند داشت.[۲۰]

یکی از میدان های نوآوری، ورزش است. نوآوری کنند، کارهای جدید بکنند، هم در مسائل ورزشی، هم در خود ورزش.[۲۱]

تفسیر سخنان معظم له درراستای علمی سازی درزمینه ورزش قهرمانی، اهدافی را برای دو گروه علمی و مدیریتی کشور نمایان می کند. ازاین رو، درراستای اجرای اهداف تفسیرشده از سخنان آیت الله خامنه ای (مدّظله العالی) درمورد ابتکارعمل و نوآوری در عرصه ورزش قهرمانی، باید به جای وابستگی کامل از علم های ورزشی که از خارج از مرزها وارد می شود، جهت تحقیقات دانشگاهی خود را در عرصه ورزش قهرمانی، به خودکفایی علمی تغییر داده و به مرجعیت علمی در عرصه علوم ورزشی دست پیدا کنیم که این مهم باید در چارچوب مدیریتی کارآمد، متدین و انقلابی صورت گیرد.

نتیجه

نتایج پژوهش حاضر، بیانگر این موضوع است که رهبر معظم انقلاب ورزش قهرمانی را وسیله ای ضروری و راهبردی برای مقابله با تهاجم فرهنگی و از سویی دیگر ابزاری برای نشان دادن ارزش های واقعی انقلاب اسلامی در دنیا معرفی می کنند. ایشان از ورزش قهرمانی به عنوان عاملی برای اشاعه و گسترش اندیشه های انقلاب اسلامی یاد می کنند و از ورزشکارانی که دراین عرصه به فعالیت می پردازند، مطالبه می کنند که باورها و آموزه های اعتقادی انقلاب اسلامی را در دنیا به نمایش گذاشته و گسترش فرهنگ معنویت، اخلاق انقلاب اسلامی و عمق بخشیدن به معرفت دینی را وجهه همت خودشان قرار دهند.

معظم له، علی رغم اینکه پس از پیروزی انقلاب اسلامی عده ای درمقابل ورزش قهرمانی مواضع ناصحیحی می گرفتند؛ همیشه از این ورزش حمایت نموده و تمام ورزشکاران قهرمانی که برای سربلندی انقلاب اسلامی زحمت کشیده اند را مورد تَفَقُّد قرارداده اند.

براساس نتایج، تمام مفاهیم انتزاع شده از پژوهش را می توان در قالب گفتمان مقام معظم رهبری در ورزش قهرمانی مطرح نمود. ازاین رو، با توجه بااینکه حکومت جمهوری اسلامی ایران براساس نظریه دینی شکل گرفته است و رهبر جمهوری اسلامی ایران را ولی امر مسلمین می نامیم، هرآنچه از اندیشه حضرت آیت الله خامنه ای (دام ظله) تحلیل و تفسیر می شود، تنها مختص به جمهوری اسلامی ایران نمی باشد و به صورت جامع می تواند امت های مسلمان را در سرتاسر جهان مورد خطاب قرار دهد. درهمین راستا، نتایج پژوهش حاضر می تواند در تعیین راهبردها و اهداف ورزش قهرمانی جمهوری اسلامی ایران و تمام امت های مسلمان مورداستفاده قرار گیرد.

همچنین به منظور سهولت تفهیم نقشه ذهنی مقام معظم رهبری (دام ظله) در ورزش قهرمانی، تمام کدهای محوری، مقوله ها و حیطه اصلی برخواسته از تحقیق در شکل (۲) نشان داده شده است.

 شکل (۲) محوربندی بیانات آیت الله خامنه ای (دام ظله) در ورزش قهرمانی

منابع و مآخذ

۱. اسلامی، ایوب و محسن کوثری پور، نادیه ناظرفرد، ۱۳۹۶، «شناسایی عوامل بازدارنده توسعه فرهنگ ورزش همگانی از طریق سیمای جمهوری اسلامی ایران»، پژوهش های ارتباطی، سال ۲۴، شماره ۹۰، ص ۱۹۳-۱۷۱.

۲. امام خمینی، سید روح الله، ۱۳۸۷، صحیفه امام، مجموعه بیانات و اطلاعیه های امام خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.

۳. پایگاه اینترنتی دفتر حفظ ونشر مقام معظم رهبری، رساله آموزشی، ولایت فقیه و رهبری، دسترسی در: http://farsi.khamenei.ir /news-content?id=27304

۴. پورعبدی، جاوید، ۱۳۹۸، تبیین جایگاه ورزش همگانی در اندیشه رهبر معظم انقلاب با رویکرد تحلیل محتوا، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه بین المللی امام رضا×.

۵. پورکیانی، محمد و مهرزاد حمیدی، محمود گودرزی و محمد خبیری، ۱۳۹۶، «تحلیل اثرگذاری ورزش حرفه ای و قهرمانی بر توسعه ورزش»، مطالعات مدیریت ورزشی، سال نهم، شماره ۴۲، ص ۵۵-۷۲.

۶. جوادی پور، محمد و سمیه رهبری، ۱۳۹۶، «شناسایی مؤلفه های مؤثر بر سیاست گذاری ورزش همگانی ایران»، سیاست نامه علم و فناوری، سال هفتم، شماره ۳، ص ۷۵-۸۴.

۷. دستوم، صلاح و محمدصادق افروزه، مهدی جوکار و حکیمه افروزه، ۱۳۹۷، «طراحی مدل قداست ورزشی در دانشجویان ورزشکار»، پژوهش در ورزش تربیتی، سال ششم، شماره ۱۵، ص ۱۳۸-۱۱۷.

۸. ذاکریان، علی و مجید جلالی فراهانی، محمدعلی قره و ابراهیم علیدوست قهفرخی، ۱۳۹۸، «اولویت بندی و تحلیل دیدگاه مراجع عظام تقلید و اساتید سطوح عالی حوزه علمیه درباره کارکردهای ورزش در جامعه ایرانی»، نشریه رویکردهای نوین در مدیریت ورزشی، سال هفتم، شماره ۲۴، ص ۱۲۳-۱۱۱.

۹. رمضانی نژاد، رحیم و محمدمهدی رحمتی، سید جلیل میریوسفی و سید احمد نژاد سجادی، ۱۳۹۵، «شناسایی عوامل و ملاک های مؤثر در توسعه فرهنگی در ورزش قهرمانی»، مطالعات مدیریت ورزشی، سال هشتم، شماره ۴۱، ص ۷۸-۶۱.

۱۰. شریعتی فیض آبادی، مهدی و محمود گودرزی، ۱۳۹۴، «جایگاه دیپلماسی ورزش در روابط بین الملل جمهوری اسلامی ایران؛ رویکرد کیفی مبتنی بر تحلیل محتوا»، دانش سیاسی، سال یازدهم، شماره ۲، ص ۱۲۷-۹۵.

۱۱. شعبانی، عباس، غفوری، فرزاد، هنری، حبیب، ۱۳۹۳، «مطالعه سیاست ها و راهبردهای ورزش همگانی نظام جامع توسعه ورزش کشور»، مطالعات مدیریت ورزشی، شماره ۶ (۲۷)، ص ۱۵-۳۰.

۱۲. صباغیان، علی، ۱۳۹۵، «دیپلماسی ورزشی»، فصلنامه مطالعات فرهنگ-ارتباطات، سال شانزدهم، شماره ۳۱، ص ۱۵۱-۱۳.

۱۳. عبدخدایی، مجتبی، ۱۳۹۸، «صدور انقلاب و اصل عدم مداخله در حقوق بین الملل»، فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی، سال شانزدهم، شماره ۵۷، ص ۲۰-۷.

۱۴. غلام پور گالشکلامی، حامد و خلیل میرزایی، بهرام قدیمی و زهرا علی پور درویشی، ۱۳۹۹، «عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر تمایل جوانان به ورزش همگانی (با تأکید برزنان)»، فصلنامه علمی-پژوهشی زن و جامعه، سال یازدهم، شماره ۴۱، ص ۱۷۶-۱۵۱.

۱۵. فراهانی، ابوالفضل و لقمان کشاورز و علی صادقی، ۱۳۹۵، «تدوین راهبردهای توسعه ورزش قهرمانی ایران»، فصلنامه پژوهش های کاربردی در مدیریت ورزشی، سال پنجم، شماره ۱۹، ص ۱۴۲-۱۲۷.

۱۶. کشکر، سارا و حمید قاسمی و غلامعلی کارگر، ۱۳۹۵، «تعریف فرهنگ ورزش و مؤلفه های آن با تکیه بر آرای متخصصان، ورزشکاران و دست اندرکاران ورزش کشور»، فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش، سال سوم، شماره ۴۱، ص ۲۲-۱۱.

۱۷. لولاآور، منصوره و راضیه شاه مرادی زواره، ۱۳۹۳، «واکاوی نقش اجتماعی زن از منظر آیت الله خامنه ای»، نشریه نظریه های اجتماعی متفکران مسلمان، سال چهارم، شماره ۱، ص ۲۸-۹.

۱۸. مرادی، سالار و محمد خالدیان و فردین مصطفایی، ۱۳۹۳، «نقش ورزش در توسعه ارتباطات میان فرهنگی و اجتماعی»، فصلنامه علمی مدیریت ارتباطات در رسانه های ورزشی، سال یکم، شماره ۴، ص ۶۰-۵۵.

۱۹. مظفری، سیدامیراحمد؛ الهی، علیرضا؛ عباسی، شهامت؛ احد پور، هنگامه؛ رضایی، زین العابدین ۱۳۹۱، «راهبردهای توسعة نظام ورزش قهرمانی ایران »، فصلنامه مطالعات مدیریت ورزشی، سال سیزدهم، شماره ۴، ص ۳۳-۴۸.

۲۰. ملائی، مینا و رحیم رمضانی نژاد، مجید یاسوری و شراره کاووسی، ۱۳۹۷، «بررسی عوامل مؤثر بر توسعه ورزش قهرمانی استان های ایران و ارائه الگوی پیشنهادی»، نشریه مدیریت ورزشی، سال دهم، شماره ۴، ص ۷۷۵-۷۵۷.

۲۱. ملکی، عباس، ۱۳۹۶، «نگاهی دوباره به انقلاب اسلامی ایران»، مطالعات راهبردی سیاست گذاری عمومی، سال هفتم، شماره ۲۵، ص ۱۴-۱۱.

پی نوشت ها: