فرمان «جهاد تبیین» که مقام معظم رهبری در پایان مراسم عزاداری اربعین حسینی در اتباط تصویری با هیئت‌های دانشجویی بیان داشتند به شدّت مورد توجه عموم مردم و برخی فعالان فرهنگی قرار گرفت؛ این یادداشت تلاش دارد به منظور حفظ این فرمان راهبردی از گزند هیاهوهای رسانه‌ای و در جهت روشن نمود ابعاد و زوایای این مهم به بررسی چند نکته در صدور این فرمان بپردازد.
چرایی انتخاب روز اربعین برای این فرمان با مقدمه‌ای که بیان داشتند روشن گردید: «اگر روز عاشورا اوج مجاهدت همراه با فداکاری است، چهل روز بعد از عاشورا، اوج مجاهدت همراه با تبیین و افشاگری است.».(۱) ایشان در سال‌های اخیر از واژگانی نظامی از تقابل و تعامل در فضای مجازی استفاده می‌نمایند که ضرورت مبارزه و نیاز به تربیت نیروهای کارآمد در این فضا را بیشتر روشن نماید. استفاده از این تعابیر دلالت‌بر ضرورت شناخت و عمل در این میدان مبارزه و جهادِ رسانه‌ای دارد؛ رهبر انقلاب در همین سخنرانی کوتاه و در ادامه می‌فرمایند: «در قبال حرکت گمراه‌کننده‌ای که از صد طرف به سمت ملّت ایران سرازیر است و تأثیرگذاری بر افکار عمومی که یکی از هدف‌های بزرگ دشمنان ایران و اسلام و انقلاب اسلامی است و دچار ابهام نگه داشتنِ افکار و رها کردن اذهان مردم و بخصوص جوان‌ها، «حرکت تبیین» خنثی‌کننده‌ی توطئه‌ی دشمن است».(۲)
حاضرین این دیدار، فعالان هیئت‌های دانشجویی هستند، مخاطب قرار گرفتن این افراد شاهد برآن است که مسئولیت این فرمان بر دوش جوانان است. برای فهم جایگاه جوانان در نگاه معظم‌له باید به این نکته توجه داشت که رهبر انقلاب بارها به صورت مستقیم و غیرمستقیم جوانان و دانشجویان را به عنوان افسران جنگ‌نرم نام برده است. ایشان در دیدار با دانشجویان فرمودند: «ما عرض کردیم افسران جوانِ جنگ نرم. اعتقاد من این است – این هیچ تعارف نیست – که در این میدان، شماها افسرید… در جنگ نرم، هدف آن چیزی است که در دل شماست، در ذهن شماست، در مغز شماست؛ یعنی اراده‌ی شما. دشمن می‌خواهد اراده‌ی شما را عوض کند.» همچنین با بررسی منظومه فکری و بیانات رهبر انقلاب جایگاه ویژه‌ی مقوله‌ی تبیین کاملاً مشهود است معظم‌له در دیدارهای دیگری می‌فرمایند: «تبیین اساس کار ما است. ما با ذهن‌ها مواجهیم، با دل‌ها مواجهیم؛ باید دل‌ها قانع بشود. اگر دل‌ها قانع نشد، بدن‌ها به راه نمی‌افتد، جسم‌ها به‌کار نمی‌افتد؛ این فرقِ بین تفکّر اسلامی و تفکّرات غیر اسلامی است.»(۳) «کار انقلاب از اساس با تبیین، روشنگری، بیان منطقی، مستدل و دور از هو و جنجال بود».(۴)
بر این اساس نقش تبیینی حضرت زینب(س) در قیام عاشورا و حضور جوانان دانشجو در دیدار مذکور پازل صدور این فرمان را کامل می‌نمود؛ امّا نکته‌ای که باید به آن اشاره نمود نقش رهبران و هدایت‌گران این جریان جهادی است. مقوله‌ای که در این دیدار به آن پرداخته نشده ولی رهبری در سخنرانی دیگری به آن اشاره نموده است: «ما به جوان‌ها گفتیم افسران جنگ نرم هستید، شما [اساتید] هم فرماندهان جنگ نرم هستید؛ خیلی خب، فرماندهی کنید، نقش‌آفرینی کنید. جنگ نرم در جریان است. از آن‌روزی که بنده گفتم «جنگ نرم» تا امروز که دو سه سال است، شدّت این جنگ چند برابر شده. دشمن دارد می‌جنگد با ما … دارند از همه‌طرف از لحاظ فرهنگی می‌جنگند؛ علّتش هم واضح است و بارها گفته‌ایم. خب باید خودمان را آماده کنیم.»
همچنین در دیدار با اساتید دانشگاه در جهت توضیح این مهم می‌فرمایند: «اگر در زمینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مسائل اجتماعی، مسائل سیاسی، مسائل کشور، آن چیزهائی که به چشم باز، به بصیرت کافی احتیاج دارد، جوان دانشجوی ما، افسر جوان است، شما که استاد او هستید، رتبه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی بالاترِ افسر جوانید؛ شما فرمانده‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای هستید که باید مسائل کلان را ببینید.»(۵)
نقش این فرماندهی و راهبری به قدری در بیان ایشان دارای جایگاه و اهمیّت است که در دیدار با اعضای مجلس خبرگان به عنوان یکی از نیازهای اساسی کشور و جوامع اسلامی به آن میپردازند: «منظومه‌ی معرفتی و ارزشی اسلام یک مجموعه‌ی مفاهیمی است که آوردن این مفاهیم به میان مردم و آن‌ها را به مرحله و منصّه‌ی عمل درآوردن، یک کار بسیار بزرگ و مهمّی است»(۶) ایشان در ادامه اشاره می‌دارند که هرجا این گونه عمل کردیم برای اسلام و کشور ارزشمند بوده و غفلت از آن موجب محرومیت‌هایی شده است.
در همین دیدار معظم‌له به مثال‌های اشاره می‌کنند که یکی از آن‌ها به موضوع کرونا و کمک‌های مومنانه برمی‌گردد؛ که به تعبیرایشان مفهوم مواسات که یک مفهوم اسلامی است، با قدری تبیین در بین مردم تبدیل به یک نهضت عمومی شد و در آن شرایط خاص باعث گره‌گشایی گردید. در ادامه، پیروزی در جنگ تحمیلی و ایستادگی مردم در یک جدال بین‌المللی را حاصل به عرصه عمل آوردن مفاهیم توکّل، تکلیف، ایثار، شهادت و جهاد از متن قرآن و احادیث به واسطه رهبری الهی امام(ره) برمی‌شمارند. در ادامه ایشان برای به عرصه عمل آوردن مفاهیم اسلامی الزاماتی را عنوان می‌دارند: «این مفاهیم جدید از بیرون نمی‌آید، از داخل خود مفاهیم اسلامی است، از متن قرآن و سنّت است که مطرح می‌شود. البتّه این کار -پیدا کردن مفاهیم جدید و بحث کردن درباره‌ی این‌ها- کار همه کس نیست؛ فضلا و متفکّرینی بایستی دنبال این کار بروند که با مبانی اسلامی کاملاً آشنا باشند، قرآن را با دقّت مطالعه کرده باشند و تلاوت کرده باشند، تدبّر کرده باشند و از جمود و تحجّر فکری دور باشند؛ چون از این طرف یک خطر این است که یک آدم بی‌صلاحیّت و نیمه‌سواد و التقاطی وارد استنباط‌های جدید از آیات الهی بشود، از آن طرف هم این خطر وجود دارد که یک آدم متحجّر که هنوز مسئله‌ی دخالت دین در زندگی اجتماعی و سیاست و حکومت برای او حل نشده بخواهد وارد بشود؛ نه، باید انسان‌های متفکّر، شخصیّت‌های برجسته [وارد کار بشوند].»(۷)
با دقت به مفاهیم بیان شده جایگاه جوانان، اساتید دانشگاه و نخبگان حوزوی در مسئله «جهاد تبیین» مشخص می‌گردد. همان‌طور که رهبر انقلاب اشاره فرمودند جوانان به‌عنوان افسران جنگ نرم در پیشانی این مبارزه قرار دارند که با استفاده از «مفاهیم به عرصه عمل آورده شده» توسط اساتید دانشگاه‌ها و نخبگان حوزوی به روشنگری در فضای عمومی جامعه و به‌طور ویژه در میدان حیاتی فضای مجازی اقدام نمایند. بدیهی‌است تکمیل این جبهه نیازمند همکاری و هماهنگی میان تمامی اجزای این فرآیند است.
۱) ۱۴۰۰/۰۷/۰۵
۲) همان
۳) ۱۳۹۵/۰۴/۱۲
۴) ۱۳۹۰/۰۴/۱۳
۵) ۱۳۹۵/۰۳/۲۹
۶) ۱۳۸۸/۰۶/۰۸
۷) ۱۳۹۹/۱۲/۰۴
۸) همان
ثبت دیدگاه