از اواخر دولت دوازدهم و به‌ویژه پس از خروج آمریکا از برجام، استراتژی نگاه به شرق به‌عنوان یک راهبرد اصولی در سیاست خارجی مورد توجه دولت قرار گرفت. تداوم کیفی‌تر این روند را اما در دولت سیزدهم به ریاست حجت‌الاسلام رئیسی شاهد هستیم.
*در این چارچوب سیاست نگاه به همسایگان به‌عنوان پیش‌زمینه‌ای برای استراتژی نگاه به شرق در نظر گرفته شده که به نظر می‌رسد آسیای مرکزی نیز برخلاف دوره‌های گذشته بخشی مهم و جدایی‌ناپذیر از آن است. طی ماه‌های نخست آغاز به کار دولت جدید حداقل در سطح ریاست جمهوری، مهم‌ترین وجوه دیپلماسی همسایگی در منطقه آسیای مرکزی به اجرا در آمده است.
*روز شنبه در حالی دومین سفر خارجی رئیس‌جمهور باز هم به مقصد یک جمهوری آسیای مرکزی آغاز شد که این سفر نیز با هدف مشارکت در یک پلتفرم منطقه‌ای صورت گرفت. حجت‌الاسلام رئیسی به‌منظور شرکت در پانزدهمین نشست سران سازمان همکاری اقتصادی (اکو) راهی عشق‌آباد، پایتخت ترکمنستان شد. پیش از این نیز شهریور ماه آقای رئیسی در سفر دیگری به‌منظور شرکت در اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای به دوشنبه، پایتخت تاجیکستان سفر کرده بود. این آغاز به کار دیپلماسی رئیس‌جمهور از آسیای مرکزی نویدبخش تقویت نگاهِ سیاست خارجی ایران به آسیای مرکزی بوده است.
*نکته جالب توجه دیگر در این میان آن است که ترتیب سفرهای رئیس‌جمهور به کشورهای آسیای مرکزی نیز به نظر می‌رسد از پرچالش‌ترین موارد آغاز شده است. روابط تهران و دوشنبه از سال ۲۰۱۵ در نتیجه برخی اختلاف‌نظرها رو به سردی بی‌سابقه‌ای گذارده بود و از ابتدای سال ۲۰۲۱ به نظر می‌رسد فرایند احیاء و بازیابی روابط آغاز شده است. در عین حال روابط با عشق‌آباد نیز در نتیجه اختلافات در پرونده واردات گاز با چالش‌هایی جانبی از جمله در سیاست، تجارت و ترانزیت مواجه شده بود. آغازِ سفرهای خارجی رئیس‌جمهور در این حوزه از همسایگی با این ترتیب از کشورها به خودی خود می‌تواند نویدبخش دوره جدیدی از مناسبات ایران و آسیای مرکزی باشد.
*درحقیقت، وجود نظم، منطق و چارچوب‌مندی در سیاست خارجی نسبت به یک منطقه، ولو آن که در چارچوب‌های منطقه‌ای پیش‌بینی نشده قرار بگیرد، بیان‌گر وجود یک برنامه نسبتاً منسجم خواهد بود. همین امر نیز توسعه سیاست «نگاه به آسیای مرکزی» به‌عنوان بخشی مهم از «راهبرد همسایگی» در دولت سیزدهم و نیز استراتژی کلان «نگاه به شرق» را تقویت می‌کند.
ثبت دیدگاه