نشست علمی با عنوان «تأثیر جشن کریسمس در سینمای هالیوود و تحولات فرهنگی در جوامع غربی» با حضور حسین عبداللهی برگزار شد. این نشست که توسط مؤسسه فرهنگی رسانه‌ای استاد محمدحسین فرج‌نژاد برگزار شده بود، به تحلیل‌های عمیق درباره ارتباط سینمای هالیوود با مصرف‌گرایی و تغییرات فرهنگی در ایالات متحده و دیگر کشورهای غربی پرداخت. در این جلسه، به بررسی تأثیرات کریسمس بر هویت‌های اجتماعی و فرهنگی پرداخته و روندهای جهانی‌شدن این جشن را در بستر سینما مورد نقد قرار گرفت.
عبداللهی در سخنان خود به تشریح روند تاریخی و فرهنگی پرداخت که سینمای هالیوود در شکل‌دهی به جشن کریسمس و معرفی آن به عنوان یک رویداد جهانی داشته است.
وی با بیان پیچیدگی‌های تاریخی این جشن گفت: اطلاعات دقیق و منابع مستند در خصوص آغاز جشن کریسمس وجود ندارد و نظریه‌های مختلفی در این زمینه مطرح است. برخی معتقدند که این جشن از ترکیب باورهای باستانی و دینی سرچشمه گرفته و به‌طور تصادفی روز کریسمس انتخاب شده است. از سوی دیگر، بسیاری از روایت‌ها و تاریخ‌نگاری‌ها وجود دارند که هر یک ادعا می‌کنند این جشن ریشه در یک فرهنگ خاص دارد.
تحول کریسمس در سینما: از یک جشن مذهبی به یک پدیده جهانی تجاری
وی با بیان تأثیر سینمای هالیوود در معرفی و جهانی‌شدن این جشن تأکید کرد: سینمای هالیوود با قدرت نفوذ بی‌نظیر خود در عرصه سینما، نقشی محوری در ترویج جشن کریسمس و خلق تصویری خاص از آن ایفا کرده است.
عبداللهی با اشاره به تحول جشن کریسمس از یک رویداد مذهبی به یک پدیده فرهنگی و تجاری جهانی، خاطرنشان کرد: سینمای هالیوود از همان ابتدا تلاش کرده است تا این جشن را به بخشی جدایی‌ناپذیر از فرهنگ غربی تبدیل کند.
در ادامه، عبداللهی به بررسی نحوه ورود هالیوود به تولید فیلم‌های کریسمسی پرداخت. و ابراز داشت: اولین فیلم‌های هالیوودی با محوریت کریسمس، همچون آثار اقتباسی از داستان‌های کلاسیک مانند A Christmas Carol (سرود کریسمس) چارلز دیکنز آغازگر این مسیر بودند. که این فیلم‌ها با پرداختن به موضوعاتی مانند اصلاح رفتار شخصیت‌های منفی و دگرگونی‌های اخلاقی در دوره کریسمس، پیامی اخلاقی و معنوی را منتقل می‌کردند. و فیلم‌هایی مانند It’s a Wonderful Life (زندگی شگفت‌انگیز) در دهه‌های ۱۹۴۰ و ۱۹۵۰ میلادی، در کنار ساخت فیلم‌هایی با مضامین خانوادگی، به ترویج آموزه‌های دینی و انسانی کریسمس پرداخته‌اند.
وی افزود: فیلم‌های سینمایی کریسمسی در طول تاریخ سینما به سه دسته تقسیم می‌شوند. نخستین دسته شامل فیلم‌های درام خانوادگی است که محوریت اصلی داستان آن‌ها حول محور کریسمس می‌چرخد. دومین دسته فیلم‌هایی هستند که به بررسی جنبه‌های معنوی جشن کریسمس پرداخته و شخصیت‌های شناخته‌شده‌ای چون بابانوئل یا حتی داستان تولد حضرت مسیح را به تصویر می‌کشند. سومین دسته نیز به‌طور خاص به نمادهای مرتبط با کریسمس مانند دکوراسیون و محصولات فرهنگی می‌پردازند.
هالیوود و جهانی‌شدن جشن کریسمس: از معنویت تا مصرف‌گرایی
وی ادامه داد: این فیلم‌ها، که از دهه ۱۹۰۰ میلادی تاکنون در هالیوود تولید شده‌اند، همچنان در هالیوود و دیگر نقاط جهان مورد توجه قرار می‌گیرند. فیلم‌هایی چون Home Alone (تنها در خانه) و The Polar Express (قطار قطبی) همچنان هر ساله در جشن‌های کریسمس به نمایش در می‌آیند و این جشن را به یک بخشی از فرهنگ سینمایی جهانی تبدیل کرده‌اند. این آثار نشان‌دهنده تأثیر عمیق کریسمس بر سینما و به‌طور کلی بر زندگی اجتماعی و فرهنگی مردم هستند.
سخنران این نشست در ادامه به جنبه تجاری و مصرف‌گرایانه جشن کریسمس نیز اشاره کرد و ابراز داشت: جشن کریسمس به‌ویژه در دوران مدرن به یک پدیده تجاری تبدیل شده است. این جشن نه تنها در سینما بلکه در تبلیغات، برندینگ، و حتی محصولات غذایی و فرهنگی به‌شدت گسترش یافته است. هالیوود، با تولید فیلم‌های مختلف و استفاده از تبلیغات تجاری، کریسمس را به یک پدیده جهانی تبدیل کرده که در آن مصرف‌گرایی و خرید هدایا بخش عمده‌ای از تجربه این جشن شده است.
عبداللهی همچنین تأکید کرد: تغییرات فرهنگی و تجاری در حالی رخ می‌دهند که هالیوود همچنان به ترویج ابعاد معنوی و انسانی این جشن از جمله دوستی، بخشش و محبت به هم‌نوع پرداخته است. و این تضاد میان جنبه‌های معنوی و مصرفی جشن کریسمس، یکی از چالش‌های اصلی در تفسیر جشن کریسمس در سینما و فرهنگ معاصر است.
در ادامه عبداللهی گفت: کریسمس نه تنها در سینما بلکه در زندگی روزمره مردم غربی به یک نماد فرهنگی تبدیل شده است. از جشن‌های خانوادگی گرفته تا تبلیغات و حتی محصولات روزمره جشن کریسمس امروزه به بخشی از هویت فرهنگی غربی تبدیل شده که تأثیرات آن در سطح جهانی به وضوح قابل مشاهده است.
وی عنوان کرد: این نشست علمی که با تحلیل‌های جامع و نگاهی نو به تأثیر جشن کریسمس در سینما و جامعه برگزار شد، نشان داد که سینما و رسانه‌ها نقشی کلیدی در شکل‌دهی و جهانی‌شدن این جشن ایفا کرده‌اند و همچنان به ترویج آن در سطح جهانی ادامه می‌دهند.
کوکاکولا و هالیوود: چگونه تبلیغات بابانوئل به نماد جهانی کریسمس تبدیل شد؟
عبداللهی در تحلیل خود از نقش هالیوود در گسترش جشن کریسمس به‌عنوان یک پدیده فرهنگی و اقتصادی جهانی گفت: کریسمس به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین و شناخته‌شده‌ترین جشن‌های سالانه در سراسر دنیا تنها یک رویداد نیست، بلکه ابعاد فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی وسیعی دارد. هر جامعه‌ای این جشن را مطابق با فرهنگ خاص خود برگزار می‌کند، اما هالیوود با تولید مداوم فیلم‌های کریسمسی توانسته است این جشن را به یک پدیده جهانی تبدیل کند.
وی افزود: تاریخچه دقیق کریسمس همچنان یکی از موضوعات مورد بحث و بررسی است و در این‌باره روایت‌های متناقضی مطرح شده است. برخی معتقدند که این جشن از ترکیب سنت‌های مسیحی و باستانی به‌وجود آمده، در حالی‌که دیگران بر این باورند که کریسمس به‌طور تدریجی از آداب و آیین‌های مختلف فرهنگی شکل گرفته است. تصویری که برند کوکاکولا از بابانوئل در قرن بیستم ارائه داد، نقش مهمی در تبدیل این شخصیت به نماد جهانی کریسمس داشت.
عبداللهی با تأکید بر نقش مهم هالیوود در جهانی‌شدن کریسمس اظهار داشت: سینمای هالیوود از همان ابتدا به‌دنبال معرفی کریسمس به‌عنوان یک جشن جهانی بوده است. یکی از نخستین فیلم‌های سینمایی که به‌موضوع کریسمس پرداخته، که در آن به داستان‌های کلاسیک کریسمس مانند ‘اسکروج’ چارلز دیکنز پرداخته شده و پیام‌های اخلاقی و اجتماعی به مخاطبان منتقل می‌شود.
وی ادامه داد: در طول تاریخ سینما، هالیوود تلاش کرده است کریسمس را از جنبه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی و معنوی بررسی کند. فیلم‌هایی مانند ‘زندگی شگفت‌انگیز’ به داستان‌های عاشقانه و خانوادگی با محوریت کریسمس پرداخته‌اند و ارزش‌های انسانی و روابط خانوادگی را به‌تصویر کشیده‌اند.
این محقق فرهنگی به سه دسته کلی فیلم‌های کریسمسی اشاره کرد و توضیح داد:
- فیلم‌های درام و خانوادگی: این فیلم‌ها بر روابط خانوادگی، ارزش‌های انسانی و پیام‌های مثبت مانند عشق و دوستی تأکید دارند. فیلم‌هایی مانند “تنها در خانه” و “زندگی شگفت‌انگیز” نمونه‌های برجسته‌ای از این دسته هستند که کریسمس را به‌عنوان فضایی عاطفی و معنوی معرفی می‌کنند.
- فیلم‌های معنوی و مذهبی: این دسته از فیلم‌ها به جنبه‌های مذهبی کریسمس پرداخته و تاریخچه و مفهوم دینی این جشن را از منظر مسیحی بررسی می‌کنند. فیلم‌هایی چون “سه کیمیاگر” و “ستاره‌ای برای عیسی” در این دسته قرار دارند که پیام‌های مذهبی کریسمس را به‌ویژه برای کودکان به‌تصویر می‌کشند.
- فیلم‌های ترکیبی با نمادهای کریسمس: در این فیلم‌ها، کریسمس به‌عنوان یک جشن جهانی و شاد معرفی می‌شود که معمولاً با نمادهایی چون بابانوئل، درخت کریسمس و هدایا همراه است. فیلم‌هایی مانند “قطار قطبی” و “بابانوئل ۳” از نمونه‌های این دسته هستند که بابانوئل را نه تنها به‌عنوان شخصیت محوری بلکه به‌عنوان نمادی از جشن‌های کریسمس به‌تصویر می‌کشند.
وی گفت: هالیوود با تولید این فیلم‌ها توانسته است کریسمس را به یک نماد فرهنگی و تجاری جهانی تبدیل کند که در زندگی روزمره مردم و تبلیغات تجاری نقش برجسته‌ای دارد. سینما و رسانه‌ها به‌طور مستمر به ترویج ابعاد مختلف این جشن پرداخته و آن را به یک پدیده جهانی تبدیل کرده‌اند که تأثیرات عمیقی بر فرهنگ‌های مختلف در سراسر جهان دارد.
تأثیرات فرهنگی و اقتصادی جشن کریسمس و نقش هالیوود در جهانی‌شدن آن
عبداللهی در تحلیل خود از جشن کریسمس به‌عنوان یک پدیده فرهنگی و اقتصادی جهانی، اظهار داشت: کریسمس امروز دیگر تنها یک مناسبت مذهبی نیست، بلکه به یکی از بزرگ‌ترین و شناخته‌شده‌ترین جشن‌های سالانه تبدیل شده است که ابعاد فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی فراوانی دارد. هالیوود به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین صنایع سینمایی جهان، نقش محوری در معرفی و گسترش این جشن در سطح جهانی ایفا کرده است. هر ساله، سینماگران هالیوود از این فرصت برای تولید فیلم‌های مختلف حول محور کریسمس استفاده می‌کنند تا این جشن را به‌عنوان یک مناسبت جهانی معرفی کنند و تأثیرات فرهنگی آن را برجسته سازند.
وی افزود: با رشد سینمای هالیوود، کریسمس از یک رویداد مذهبی به یک ابزار فرهنگی و اقتصادی تبدیل شده است. این جشن در حال حاضر نه تنها در سینما و رسانه‌ها بلکه در صنایع مختلف از جمله خرده‌فروشی، مد و تبلیغات تلویزیونی به‌طور گسترده‌ای استفاده می‌شود. کریسمس به‌عنوان نمادی از محبت، بخشندگی و انسانیت در بسیاری از این صنایع به کار گرفته می‌شود و حتی به‌عنوان ابزاری برای افزایش فروش و معرفی برندها در تبلیغات تجاری استفاده می‌شود.
عبداللهی در ادامه تصریح کرد: کشورهای ایالات متحده و انگلستان تلاش کرده‌اند کریسمس را به‌عنوان بخشی از فرهنگ غربی و نمادی از تمدن جهانی معرفی کنند. این دو کشور با بهره‌گیری از صنعت سینما و رسانه‌ها، موفق شده‌اند تا کریسمس را در بسیاری از کشورهای دنیا، حتی در مناطقی با باورهای مذهبی و فرهنگی متفاوت، به‌طور گسترده‌ای گسترش دهند.
وی همچنین به تأثیرات فرهنگ مصرف‌گرایی و تبلیغات در ترویج جشن‌های غربی اشاره کرد و گفت: در دهه ۱۹۲۰، پس از جنگ جهانی اول، رشد مصرف‌گرایی در ایالات متحده و تغییر شعارهای تبلیغاتی به “حداکثر مصرف و کمترین کار” در تبلیغات سینمایی و تلویزیونی تأثیر عمیقی گذاشت. این تحولات باعث شد که فرهنگ آمریکایی به‌سرعت در سطح جهانی گسترش یابد.
این پژوهشگر فرهنگی همچنین به نقش تبلیغات شرکت‌هایی مانند کوکاکولا در گسترش تصویر بابانوئل و جشن کریسمس پرداخت و گفت: در دهه ۱۹۳۰، کوکاکولا با استفاده از شخصیت بابانوئل در تبلیغات خود، تصویر این شخصیت را به‌عنوان نماد جهانی کریسمس تثبیت کرد و فروش محصولات خود را در سطح جهانی افزایش داد.
وی بر تأثیرات گسترده این روند بر هویت‌های ملی و دینی جوامع مختلف تأکید کرد و افزود: این تغییرات فرهنگی می‌تواند تهدیدهایی برای هویت‌های ملی و دینی در کشورهای غیرغربی به‌وجود آورد. ورود گسترده جشن‌های غربی به جوامع با فرهنگ‌های مختلف ممکن است باعث حاشیه‌نشینی آداب و رسوم محلی و تغییرات هویتی شود، به‌ویژه در کشورهایی که تفاوت‌های فرهنگی و مذهبی زیادی دارند.
عبداللهی اظهار داشت: امروز کریسمس نه تنها به‌عنوان نماد محبت و بخشندگی شناخته می‌شود، بلکه به یکی از پرطرفدارترین جشن‌های جهانی تبدیل شده که تأثیرات عمیقی بر فرهنگ‌ها و مناسک سنتی جوامع مختلف گذاشته است.
تأثیر جشن‌های غربی بر فرهنگ‌های غیرغربی: ورود مراسم مصرفی به جوامع مختلف
آقای عبداللهی در تحلیل خود از تأثیر جشن‌های غربی بر فرهنگ‌های غیرغربی با اشاره به ورود مراسم مصرفی مانند کریسمس و هالووین به این جوامع از طریق رسانه‌ها و تبلیغات، گفت: در دهه‌های اخیر، جشن‌های غربی به‌ویژه کریسمس و هالووین به‌طور گسترده‌ای از طریق رسانه‌ها به جوامع غیرغربی منتقل شده و تأثیرات فرهنگی و اجتماعی عمیقی را به همراه داشته‌اند. کریسمس، که در ابتدا یک جشن مذهبی مسیحی به مناسبت تولد عیسی مسیح بود، امروز به یک رویداد مصرفی و فرهنگی جهانی تبدیل شده است. برندهایی همچون کوکاکولا در دهه ۱۹۳۰ با استفاده از تصویر بابانوئل در تبلیغات خود، تصویری نوین و جذاب از این جشن به جهان معرفی کردند که با هدف افزایش فروش محصولات در تعطیلات طراحی شده بود.
عبداللهی افزود: این روند به‌ویژه از طریق فیلم‌ها و سریال‌های غربی، در سال‌های اخیر به‌شکل گسترده‌تری در کشورهای غیرغربی معرفی شده است. به‌عنوان نمونه، در کشورهایی مانند ژاپن که هیچ ریشه مذهبی برای جشن کریسمس وجود ندارد، این جشن‌ها به‌عنوان مناسک تجاری و مصرفی معرفی شده‌اند. فروشگاه‌ها و رستوران‌ها در این کشور محصولات مرتبط با کریسمس را برای جذب مشتریان به نمایش می‌گذارند و این روند در بسیاری از کشورهای دیگر نیز مشاهده می‌شود.
تهاجم فرهنگی غربی: ورود جشن‌های هالووین و کریسمس به جوامع غیرغربی و تهدید هویت‌های فرهنگی
وی همچنین به تأثیر هالووین بر جوامع مختلف اشاره کرد و گفت: هالووین، اگرچه در غرب ریشه‌های مذهبی و تاریخی دارد، امروزه به یک رویداد جهانی تبدیل شده است که در بسیاری از کشورهای آسیایی مانند چین و ژاپن جشن گرفته می‌شود. در این کشورها، هالووین به‌ویژه به‌عنوان فرصتی برای پوشیدن لباس‌های خاص و شرکت در سرگرمی‌ها و جشن‌ها شناخته می‌شود و ارتباط کمتری با ابعاد مذهبی آن دارد.
عبداللهی ادامه داد: این تغییرات فرهنگی ناشی از تهاجم فرهنگی، تأثیرات عمیقی بر جوامع غیرغربی، به‌ویژه جوامع اسلامی و سنتی، گذاشته است. جشن‌ها و مناسک غربی از طریق رسانه‌های جمعی و شبکه‌های اجتماعی به‌عنوان بخشی از «سبک زندگی جهانی» مطرح می‌شوند و نسل‌های جوان، به‌ویژه تحت تأثیر این جشن‌ها و تبلیغات، ممکن است فرهنگ‌های بومی خود را کنار بگذارند و به دنبال تقلید از مدهای جهانی برآیند.
این پژوهشگر فرهنگی همچنین بر نقش رسانه‌ها در این فرآیند تأکید کرد و گفت: رسانه‌ها، به‌ویژه شبکه‌های اجتماعی که نسل جوان در آن‌ها حضور پررنگی دارند، نقش کلیدی در معرفی و نهادینه‌سازی جشن‌ها و مناسک غربی ایفا می‌کنند. تصاویر و ویدئوهای مرتبط با جشن‌های غربی به‌طور وسیع در این فضا به اشتراک گذاشته می‌شود و این روند به‌طور خاص در حال گسترش است.
عبداللهی هشدار داد: این روند می‌تواند تهدیدی جدی برای هویت فرهنگی و دینی جوامع غیرغربی به‌ویژه جوامع مسلمان باشد. ورود جشن‌هایی مانند کریسمس و هالووین به این جوامع، می‌تواند منجر به تضعیف هویت دینی و معنوی مردم شود و آن‌ها را به پذیرش ارزش‌ها و مفاهیم غیربومی وادارد. وی بر لزوم حفظ و تقویت فرهنگ‌های بومی و دینی تأکید کرد و افزود که در برابر این تهاجم فرهنگی باید تدابیر مناسبی اتخاذ شود.
این تحلیلگر فرهنگی در پایان تأکید کرد: تأثیرات واردات جشن‌ها و مناسک غربی به سایر فرهنگ‌ها، به‌ویژه در کشورهای غیرغربی، یک پدیده پیچیده و چندبعدی است که از طریق رسانه‌ها و تبلیغات در حال شکل‌گیری است. این فرآیند نه‌تنها بر شیوه‌های زندگی و مصرف تأثیر می‌گذارد بلکه بر هویت فرهنگی و دینی جوامع نیز اثرگذار است و آگاهی از این روند و اتخاذ تدابیر مناسب برای مقابله با آن ضروری است.
ثبت دیدگاه