انسان با توجه به اعتقادات، باورها، تفكرات، عملكردها و رفتارهايي كه دارد، مسير زندگي اش را در جهت سعادت يا شقاوت قرار مي‌دهد. از اينجاست كه مفهوم سبك زندگي تجلي مي‌يابد. اين مفهوم، عنوان شناخته شده‌اي در ميان علوم انساني است و همه اديان الهي و حتي مكاتب بشري را به خود مشغول كرده است. مفهوم سبك زندگي در جامعه ما نيز جايگاه ويژه‌اي يافته است، تا آن‌جا كه در گفتمان ولايت متبلور شده است و رهبر معظم انقلاب بر آن اصرار فراوان داشته اند، بنابراين مي‌توان گفت بحث از سبك زندگي در عرصه فردي و اجتماعي از مباحث بسيار ضروري است. هر جامعه‌اي زماني ثمره جهانبيني خود را مي‌تواند به ديگران نشان دهد كه سبك زندگي او متناسب با باورها و ارزش هايش شكل گرفته باشد. انتخاب سبك زندگي، آينده فرد و جامعه را رقم مي‌زند. در مجموع در تعريف كلي از سبك زندگي مي‌توان گفت كه سبك زندگي، مجموعه‌اي نسبتاً هماهنگ و منسجم از كليه امور عيني و ذهني در زندگي است. اين امورمي تواند شامل دارايي ها، الگوهاي رفتاري، روابط اجتماعي، مصرف، فعاليت‌هاي فراغتي و سرگرمي، پوشش، نحوه غذا خوردن و چيدمان منزل و… باشد كه امور و رفتارهاي بيروني و قابل مشاهده هستند. همچنين مي‌تواند در برگيرنده بينش‌ها و گرايش‌ها باشد كه رفتارهاي دروني و ذهني هستند.
چرا سبك زندگي اسلامي؟
هدف قرآن كريم تعليم سبك زندگي صحيح است به طوري كه مي‌توان با شناسايي ارزش‌ها و هنجارها و ضد آن‌ها كه در آيات قرآن به آن‌ها اشاره شده است، اين سبك را شناسايي كرد و با انطباق روش زندگي با روشهاي قرآني به قله سعادت و خوشبختي دست يافت. قرآن كريم در آيات متعدد از يكسو سبك زندگي غير الهي را مورد مذمت و تخطئه قرار مي‌دهد و اين مذمت ناظر به هر دو ساحت فردي و جمعي آدمي است كه از آن جمله مي‌توان در ساحت فردي به آيات مباركه” انً الانسان لفي خسر”(عصر:۲) و آيه “كان الانسانِ عجولاً”(اسرا:۱۱) و در ساحت جمعي به آيه”واتقوا فتنه لاتصيبنّ الذين ظلموا منكم خاصه واعلموا انّ اللهَ شديد العقاب”(انفال:۲۵) اشاره كرد و از سوي ديگر از سبك زندگي ايده‌آل اسلامي با عنوان حيات طيبه ياد مي‌كند.
دشمن در تهاجم فرهنگي با هدف تغيير سبك زندگي اسلامي ايراني، فضاي مجازي رها شده و ديكتاتوري رسانه‌اي است تا روي مسائل اصلي ما تاثير گذارد. مسائلي از قبيل كاهش جمعيت و در نتيجه پايين آمدن آمار شيعيان، متلاشي شدن بنيان خانواده، و مسؤوليت زن را از همسرداري و تربيت فرزند به شغل بيرون از خانه تقليل دادن. آيت‌ا… خامنه‌اي فرموده اند: ” باطن فرهنگ غربي عبارت است از سبك زندگي مادي، شهوت آلود، گناه آلود، هويت زدا و ضد معنويت. شرط رسيدن به تمدن اسلامي در درجه اول پرهيز از تقليد غربي است و درست كردن سبك زندگي، رفتار اجتماعي، اخلاق عمومي و فرهنگ زندگي است.”(در ديدار با جوانان استان خراسان شمالي، ۲۳/۷/۱۳۹۱)
سبك زندگي خانوادگي در آيين اسلام
۱. ازدواج: ازدواج امر مقدسي است كه قرآن براي تشكيل و قداست آن اهميت ويژه‌اي قائل است و همگان را به اين امر فراخوانده و به آن تشويق نموده است. در ۳۲ سوره نور خداوند به همه تاكيد مي‌كند كه بايد به ازدواج دختران و پسران مجرد، همت گمارند و آن‌ها را دعوت به ازدواج كنند و تنها به دليل مشكلات، از تشكيل خانواده نهراسند، چرا كه خداوند وعده گشايش داده است. همه اولياي دين اسلام ازدواج را امري مناسب دانسته‌اند، چنانكه رسول خدا(ص) در حديثي مي‌فرمايند: “در اسلام هيچ بنايي محبوب‌تر از ازدواج نزد خدا نيست” در انتخاب همسر از نظر قرآن و اهل بيت بايد به اين معيارها توجه كرد: پارسايي و دينداري، آراستگي به فضائل اخلاقي، همتايي و تناسب، اصالت خانوادگي.
۲. مديريت خانواده: از آن‌جا كه خانواده يك واحد اجتماعي است و نياز به مديريت دارد و تامين معيشت و نفقه زن نيز به عهده مرد است و از طرفي ويژگي جسمي و روحي مرد نيز براي سرپرستي خانواده سزاوار مي‌باشد، مديريت خانواده به مرد سپرده شده است. خداوند در قرآن فرموده است: “مردان سرپرست و نگهبان زنانند، به خاطر برتري‌هايي كه خداوند براي بعضي نسبت به بعضي ديگر قرار داده است”(نساء /۳۴) در روايت آمده است: “امام علي و حضرت فاطمه عليهما السلام وقتي كه وارد زندگي مشترك شدند، پيامبر بر آنان وارد شد و برايشان تقسيم كار كرد. مديريت خانه را به عهده امام علي عليه السلام گذاشت و فرمود: كارهاي داخل منزل به عهده زهرا باشد و كارهاي خارج منزل بر عهده علي. البته درصورتي كه كار بيرون از خانه به وظايف مهم زن از قبيل خانه داري، همسرداري و تربيت فرزند ضرري نرساند و وظايف اصلي را تحت الشعاع قرار ندهد، و يا زن واقعاً نياز داشته باشد، اشكالي ندارد.
۳. همكاري در اداره خانه: از نكات بسيار مهم در سبك زندگي خانوادگي پيشوايان معصوم ياري رساندن و همكاري در اداره منزل مي‌باشد، در مورد تلاش زن در محيط خانواده آمده است: “اگر زني به همسرش جرعه‌اي آب بنوشاند، ارزش معنوي اين رفتار بيش از ثواب يكسال روزه و عبادت شب‌هاي آن است.
۴. احساس مسؤوليت اعضاي خانواده: يكي از مهم‌ترين وظايف يك فرد مسلمان، مراقبت و مواظبت بر ايمان يكايك اعضاي خانواده است، چنانكه در قرآن آمده است:”اي كساني كه ايمان آورده‌ايد خود و خانواده خويش را از آتشي كه هيزم آن انسان‌ها و سنگ هاست نگه داريد.”(التحريم/ ۶) اين آيه براي انسان مؤمن، خطوط مسؤوليت او را ترسيم مي‌كند تا او را از چارچوب فرديت خارج كند و به سوي خواسته‌هاي انساني و دينيِ گسترده سوق دهد، يعني تا آن‌جا كه انديشيدن براي رهايي و رستگاري ديگران همچون جزئي از مسؤوليت او در زندگي به شمار مي‌رود.
۵. هديه دادن: از آداب مهم ديگر اسلام، هديه دادن در مراسم شادي، روزهاي عيد و بازگشت از سفر است كه در جلب محبت همسر و فرزندان بسيار مؤثر است و رسول گرامي اسلام مي‌فرمايند: “به يكديگر هديه بدهيد تا محبت‌ها افزوده گردد و غبار كينه‌ها از دل‌ها برود”.
۶. غيرت: كمتر مردي وجود دارد كه هيچ غيرتي نداشته باشد كه اگر چنين باشد، كسي او را مرد نخواهد دانست و اگرچه غيرت مردان معمولاً با محدوديت زنان همراه مي‌شود، اما هيچ زن عفيفه‌اي وجود ندارد كه از مرد بي‌غيرت متنفر نباشد و همين مسأله موجب مي‌شود تا زنان غيرت مردان را تاب آورند. اين مسأله در وصيت نامه حضرت علي عليه السلام به فرزندش نيز مشاهده مي‌شود: “بايد مردان بدانند كه غيرت متعادل و صحيح موجب افزايش عفت خانواده مي‌گردد و البته افراط و تفريط در آن موجب بي‌حيايي سهل انگارانه و يا بي‌عفتي لجبازانه مي‌شود.
۷-هدايت و تربيت: آموختن روشهاي هدايت، تربيت و امر به معروف و نهي از منكر از تكاليف يك مرد است تا بتواند با موثرترين و كم‌هزينه‌ترين راه همسر و خانواده اش را به نيكي هدايت كند و از بدي بازدارد البته بالاترين و بهترين روش هدايت به آموزه‌هاي اسلامي آن روشي است كه به غير از زبان و با استفاده از رفتار رخ دهد. اگر مرد در خانواده به صداقت، عدالت، محبت، گذشت و… شناخته شود همسر و فرزندان هم يقيناً تحت تاثير قرار خواهند گرفت.
ثبت دیدگاه