ولادت :
آیتاللَّه سید سجاد علوى ، به سال ۱۳۲۲ ه . ق در قریه النگ ، از توابع گرگان ، در خانوادهاى متدین و سرشناس زاده شد . پدرش ، آقا سید قاسم حسینى ، مردى دائمالذکر و مورد توجه مردم روستا بود ، و نماز شبش ترک نمىشد .
پدرش ۶۰ ساله و مادرش ۵۵ ساله بودند . که خداوند سید سجاد را به آنان عطا کرد .
پس از ۱۸ سال که تندباد اجل به فاصله ۳روز هر دوى آنان را از او گرفت و دست تقدیر گرد یتیمى را بر سرش نشانید ، سرپرستى او را ، حاج ملا محمّدهاشم کبیر ، یکى ازعلماى معروف منطقه که در کردکوى زندگى مىکرد ، بر عهده گرفت .
تحصیلات :
وى تحصیلات خویش را در مکتبخانه با خواندن و نوشتن ، قرائت قرآن مجید ، فراگیرى کتابهایى همچون : گلستان و بوستان سعدى ، کلیله و دمنه ، نصاب الصبیان و طوفان البکاء و یادگیرى علم سیاق ، تجوید ، حساب و هندسه آغاز کرد . پس از فراغت از آن ، وى به همراه فرزند پدرخواندهاش ، آقا شیخ محمّدعلى ، نزد ملا محمّدهاشم کبیر به تحصیل پرداخت .
وى در سال ۱۳۴۰ ه . ق از کردکوى به گرگان مهاجرت کرد و بااقامت ۳ ساله در مدرسه صالحیه ، مقدمات ، ادبیات و منطق را نزد آقا شیخ عبدالصمد استرآبادى فراگرفت .
مهاجرت به مشهد مقدس :
در اوایل سال ۱۳۴۳ ه . ق ، شوق تحصیل در حوزه علمیه مشهد مقدس در جانش شررى برانگیخت که تاب تحمل از وى ربود ، و او را به آستان مقدس على بن موسىالرضا (علیه السلام) کشانید . فقیه فقید با هوشیارى تمام و بهرهورى از اوقات خویش ، شب از روز نشناخت و مرتب به درس علماى والا مقام حوزه همچون : میرزا مهدى اصفهانى ، فاضل بسطامى صاحب فردوس التواریخ ، ملاهاشم خراسانى صاحب منتخب التواریخ ، وادیب اول میرزا عبدالجواد نیشابورى حاضر شد ، و بهرههاى بسیار ادبى ، فقهى ، اصولى ، و قرآنى از آنان برد ، و مورد توجه استادانش بویژه ادیب اول قرار گرفت .
او خود براى پدرم ، مرحوم حجت الاسلام والمسلمین حاج شیخ محمّدعلى انصارى ، گفته بود :
روزى استادم ، ادیب نیشابورى ، اندوهگین و غمناک بر سر درس آمد و کتابى همراهش بود . اما به جاى تدریس کتاب مطول تفتازانى ، به شرح کلمات امیرمؤمنان على (علیه اسلام) پرداخت . پس از درس همه شاگردان متفرق شدند ، ولى من به خاطر ارتباطى که با او داشتم جلو رفتم و از استاد علت این کار را پرسیدم .
او برایم توضیح داد : شب گذشته در عالم رؤیا ، ملا سعد تفتازانى را دیدم که مرا در آغوش گرفت و از زحمات من براى تدریس مکرر و طولانى کتاب مطول تشکر مىکرد . من از خواب بیدار شدم و با خود گفتم : چرا باید کارى کنم که تفتازانى از من سپاسگزارى کند ؟ چرا نباید کارى کنم که امیرمؤمنان (علیه السلام) از من تشکر نماید ؟ این بود که از امروز تصمیم گرفتم هر روز کتاب غرر الحکم را بر سر درس بیاورم و حدیثى از آن را شرحدهم .
اما افسوس که این کار دیرى نپایید و مرحوم ادیب چندى بعد ، بدرود حیات گفت .
مهاجرت به قم :
سید سجاد علوى پس از تکمیل ادبیات و سطوح فقه و اصول ، درسال ۱۳۴۸ ه . ق به حوزه علمیه قم آمد و نزد آیات عظام : شیخ عبدالکریم حائرى ، شیخ ابوالقاسم قمى ، شیخ محمّدعلى حائرى قمى ، میرزا محمّد فیض ، میرزا محمّد على شاه آبادى و میرزا محمّد همدانى به فراگیرى سطوح عالیه فلسفه ، عرفان ، فقه ، اصول ، حکمت و کلام همت گماشت . وى این درسها را با آیتاللَّه سیدرضا بهاءالدینى مباحثه مىکرد؛و همزمان به تدریس ادبیات و سطوح مىپرداخت .
مهاجرت به نجف اشرف :
آیتاللَّه علوى پس از ۶ سال تحصیل در حوزه علمیه قم ، بنابر توصیه آیتاللَّه حائرى در سال ۱۳۵۳ ه . ق به نجف رفت . وى سالها به تحصیل و تکمیل مبانى خویش نزد آیات عظام : سید ابوالحسن اصفهانى ، آقا ضیاء عراقى ، میرزا محمّد حسین غروى نائینى ) به مدت ۶ماه ( شیخ محمّدحسین کمپانىاصفهانى و شیخ محمّد کاظم شیرازى پرداخت ، و در خلال تحصیل ازتدریس سطوح عالیه همچون شرح لمعه ، رسائل ، مکاسب ، کفایه و شرح منظومه بازنماند . وى پس از ۱۲ سال اقامت در نجف در سال ۱۳۶۵ ه . ق بنا به درخواست مردم گرگان که از آیتاللَّه سید ابوالحسن اصفهانى خواهان آمدن ایشان به گرگان شده بودند رهسپار ایران شد . ایشان در اینباره مىگفت :
من میل به آمدن نداشتم ، اما شبى در خواب دیدم که امیرمؤمنان على (علیه السلام) عبایى بردوشم انداخت ، و مرا به طرف ایران روانه ساخت .
ورود به ایران :
آیتاللَّه علوى در سال ۱۳۶۵ ه . ق به قصد ایران حرکت کرد ، و در آغاز به حوزه علمیه قم آمد و به تدریس سطوح عالیه پرداخت .
بازگشت به گرگان :
سرانجام ، ایشان با درخواست موکد و مستمر مردم گرگان از آیتاللَّه بروجردى ، به سوى گرگان حرکت کرد و تا پایان زندگى در آنجا ماندگار شد . وى از همه مناصبى که در حوزههاى علمیه بزرگ در انتظارش بود صرف نظر کرد ، و بیش از ۴۰ سال از عمرگرانبهاى خویش را مصروف ترویج دین ، بزرگداشت شعائر مذهبى ، تدریس علوم دینى ، تفسیر قرآن مجید ، ارشاد مردمان ، اقامه جماعت ، وعظ و ارشاد ، تعمیر و تأسیس مساجد و حسینیهها و آبادانى مشاهد مشرفه امامزادگان کرد . او با پشتکار فراوان دراین مدت طولانى توانست چهار بار قرآن را به طور کامل تفسیر کند ، حوزه علمیه آبرومند و باشکوهى در مدرسه عمادیه بنیاد نهد ، و طلاب فاضل و با تقوایى را پرورش دهد .
شاگردان :
آن مرد بزرگ درطول بیش از نیم قرن تدریس خویش در قم ، مشهد ، نجف و گرگان و تدریس مکرر کتابهایى همچون : شرح لمعه ، مغنى ، معالم ، مطول ، شرح جامى ، رسائل ، مکاسب ، کفایه و شرح منظومه توانست دهها نفر را تربیت کند . برخى از آنان عبارتند از : حضرات آیات و حجج اسلام آقایان :
۱ . سید مصطفى موسوى خمینى ( د . ۱۳۹۲ ه . ق )
۲ . شیخ شهاب الدین اشراقى ( د . ۱۴۰۰ ه . ق )
۳ . سید محمّد على علوى گرگانى ، صاحب المناظر الناضره فى احکام العتره الطاهره ، توضیح المسائل ، نورالهدى فى التعلیق على العروه الوثقى ، ” فرزند معظم له”
۴ . سید یونس یونسى اردبیلى
۵ . سید حبیباللَّه طاهرى گرگانى (ره) ، نماینده مجلس خبرگان از استان گلستان ، “داماد معظم له”
۶ . سید کاظم نور مفیدى گرگانى ، نماینده ولى فقیه و امام جمعه گرگان
۷ . شیخ محمّد ابراهیم نجفى بروجردى ( د . ۱۴۱۳ ه . ق )
۸ . شیخ مرتضى نجفى بروجردى ، فرزند آیتاللَّه حاج شیخ على محمّد بروجردى ۹ . میرزا على محدثزاده (د . ۱۳۹۴ ه . ق ) ، نویسنده اصحاب امام صادق ۱۰ . میرزا محسن محدثزاده ، فرزند علامه حاج شیخ عباس محدث قمى ۱۱ . سید محمّدمهدى موسوى خلخالى
۱۲ . سید على شمس المحدثین
۱۳ . سید محمّد کاظم سرابى نجفى
۱۴ . شیخ عبدالحسین واعظ خراسانى
۱۵ . استاد محمّدتقى دانشپژوه ( د . ۱۴۱۷ ه . ق )
۱۶ . شیخ محمّد ابراهیم جناتى شاهرودى
آثار ماندگار :
از آثار وجودى ایشان در گرگان ، احیاى جشنها و سوگواریهاى مذهبى ، عزادارى عاشورا ، ایام فاطمیه و جشنهاى نیمه شعبان بود . همچنین ، با تلاش و یارى فقیه ربانى در سراسر شهر و روستاهاى اطراف ، هیئتهاى مذهبى ، جلسات قرآن مجید و مساجد و حسینیههاى بسیار که شمار آنها به بیش از ۲۰۰ مسجد و حسینیه مىرسد بنیاد گردید و بیش از ۴۰ امامزاده تعمیر شد .
برخى از مساجدى که به اهتمام وى ساخته یا آباد شد ، عبارتند از :
۱ . مسجد جامع گرگان ، که بکلى تخریب و از نو ساخته شد .
۲ . مسجد جامع النگ
۳ . مسجد انجمن پیروان قرآن ( مسجد نُه تن )
۴ . مسجد ملاعلى ۵ . مسجد انجمن اسلامى ( باغشاه )
۶ . مسجد القائم (علیه السلام) > در خیابان گرگان جدید
۷ . مسجد امیرالمؤمنین (علیه السلام) در خیابان شالکوبى
۸ . مسجد اسلام آباد ۹ . مسجد امام حسین (علیه السلام) در خیابان طهماسبى
۱۰ . مسجد دباغان
۱۱ . مسجد الرسول ( صل الله علیه و آله) مسجد گرگان پارس
۱۳ . مسجد سلمان در فلکه کریمى
۱۴ . مسجد آذربایجانیها در فلکه مازندران
۱۵ . مسجد امام حسین (علیه السلام) در خیابان ایران مهر
۱۶ . مسجد علوى در خیابان سرخواجه از جمله زیارتگاههایى که به همت ایشان احیا و آباد شدند ، مىتوان از امامزادههاى ذیل نام برد :
۱ . امامزاده یحیى بن زید بن على بن حسین (علیه الیلام) در گنبد
۲ . امامزاده نور ( امامزاده اسحاق )
۳ . اماماده عبداللَّه
۴ . امامزاده بىسر
۵ . امامزاده مرادبخش
۶ . امامزاده نُه تن
۷ . امامزاده ابراهیم در النگ
۸ . امامزاده محسن خانه آن فقیه فقید محل رتق و فتق امور مردم و گرهگشایى از کار آنان بود. مردم متدین در حق وى اعتقاد عجیبى داشتند و براى هرکار خود بدو مراجعه مىکردند ، به طورى که اوقاف و قبالهها را حتماً به امضاى ایشان مىرساندند ، و از ایشان مىخواستند تا اذان و اقامه را در گوش کودکانشان بخواند . وى در شبهاى ماه مبارک رمضان مقید بود که به مساجد و هیئتها سرکشى و رسیدگى نماید و مشکلات آنان را حل کند . آیتاللَّه علوى آنقدر در دل مردم ، اعم از شیعه و سنى ، جا داشت که حتى علماى اهل سنت نیز در موارد بسیارى همانند : رؤیت هلال ماه رمضان و حکم به عید فطر ، رأى او را ملاک قرار مىدادند .
ویژگیهاى شخصى :
معظم له فقیهى زاهد ، عابد ، خوش مجلس و خوش مشرب بود . وى کودکان را دوست مىداشت و به آنان احترام مىکرد . ایشان حافظهاى شگفت داشت و بسیارى از متون همچون : قرآن مجید ، ادعیه بسیارى همچون : دعاى کمیل ، ندبه ، صباح ، ابوحمزه ثمالى ، جامعه کبیره و عاشورا ؛خطبههاى نهجالبلاغه ، الفیه ابن مالک و منظومه سبزوارى را از حفظ بود . گفته شده است که در قنوت نماز در ماه رمضان دعاى ابوحمزه ثمالى را از حفظ مىخواند . وى به زیارت مشاهد مشرفه و توسل به ذیل عنایت امامان اطهار (علیهم السلام) در مسجد جامع اقامه مجلس مىکرد ، و در تمام ایام سوگوارى لباس سیاه بر تن مىنمود . آیتاللَّه علوى به هنگام اقامت در نجف اشرف ، بیشتر شبهاى جمعه و زیارتى به کربلا ، و شبهاى چهارشنبه به مسجد سهله و مسجد کوفه مشرف مىشد .
ایشان خطى بسیار خوش داشت ، به نظافت شخصى اهمیت مىداد ، و هماره در مجالس عمومى دو زانو مىنشست و بسیار مهمان دوست بود . شاید به همین دلیل ، اغلب علما و مراجع تقلید همچون مرحوم آیتاللَّه گلپایگانى در راه زیارت مرقد ثامنالائمه (علیه السلام) از مسیر گرگان ، به منزل ایشان وارد مىشدند . وى وجوهات شرعیه را به مصرف لازم مىرسانید ، و خود همانند طلبه سادهاى زندگى مىکرد . همچنین ، فقیه فقید هر شب پس از نماز جماعت خود بر منبر مىشد ، و مردم را از مواعظ حسنهاش بهرهمند مىساخت .
حضور در انقلاب :
آیتاللَّه علوى از آغاز حرکت مردم مسلمان ایران به رهبرى حضرت امام ) ره ( وارد مبارزه شد ، در تمام راهپیماییها و تظاهرات حضور فعالى داشت ، مواضع حکیمانه حضرت امام ) ره ( را هماره مىستود و بستگان و اطرافیانش را به مبارزه آشکار با نظام طاغوت تشویق مىکرد . پس از پیروزى انقلاب نیز از همکارى و همیارى با دولت اسلامى سربرنتافت ، مردم را به حضور فعال در صحنه ترغیب نمود و نوه بزرگ خود ، حجت الاسلام سید محمّد طاهرى ، را در صف شهداى جنگ تحمیلى تقدیم انقلاب کرد .
فرزندان :
آیتاللَّه علوى ( ره ) در سال ۱۳۵۰ ه . ق با نواده حجت الاسلام حاج ملا محمود واعظ قمى ، اولین نماینده مردم قم در مجلس شوراى ملى دوران مشروطیت( ۱۳۲۴ ه . ق ) و همشیرهزاده آیتاللَّه حاج میرزا ابوالفضل زاهدى قمى ، وصلت جست . ثمره این پیوند مبارک فرزندانى بود که برخى از آنان عبارتند از :
۱ . آیتاللَّه حاج سید محمّدعلى علوى ، از علماى مشهور و مراجع تقلید حوزه علمیه قم ، و نویسنده کتابهایى همچون : المناظر الناضره فى احکام العتره الطاهره ، منهج الصالحین ، منهج الناسکین و نورالهدى فى التعلیق على العروه الوثقى و اجوبه الاستفتائات
۲ . حجتالاسلام والمسلمین سید محمّد حسن علوى ، نماینده دوره دوم ، سوم و چهارم مردم گرگان در مجلس شوراى اسلامى ، و یکى از قضات دیوان عدالت ادارى و از امامان جماعات تهران
۳ . حجتالاسلام والمسلمین سید محمّد حسین علوى
۴ . متعلقه آیتاللَّه سید حبیباللَّه طاهرى گرگانى ، از علماى بزرگوار گرگان و نماینده مردم استان گلستان در مجلس خبرگان قانون اساسى و خبرگان رهبرى
تألیفات :
از آن فقیه بزرگ به علت مشاغل اجتماعىاش تألیف مستقلى بر جاى نمانده ، و نوشتههایش منحصر به تقریرات درس استادانش است ، که عبارتند از :
۱ . تقریرات درس فقه آیتاللَّه حائرى
۲ . تقریرات درس فقه آیتاللَّه سید ابوالحسن اصفهانى
۳ . تقریرات درس اصول آقا ضیاء عراقى شایان ذکر است که بیش از صد نوار از جلسات تفسیر وى ، هم اینک در دسترس قرار دارد .
درگذشت :
سرانجام ، آن عالم بزرگوار در صبحدم روز دوشنبه ۵ ربیعالثانى ۱۴۰۷ ه . ق/ ۲۴ آذر ۱۳۶۵ ، در ۸۵ سالگى چشم از جهان فرو بست ، و عالمى از معرفت و تقوا را با خود به خاک برد . به دنبال اعلام خبر وفات آن رادمرد فخرآفرین ، استان مازندران بویژه شهر گرگان ، در غم و اندوه فرو رفت و بانگ قرآن و مرثیهسرایى از مأذنههاى مساجد و تکایا برخاست . همچنین ، از سوى مراجع معظم تقلید آیات عظام : گلپایگانى و نجفى مرعشى و نیز علماى قم و تهران ، امامان جمعه و جماعات استانهاى گیلان و مازندران ، شخصیتهاى دینى ، نمایندگان مجلس شوراى اسلامى ، مقامها ، نهادها و سازمانها ، پیامهاى تسلیتى صادر شد . از جمله ، حضرت آیتاللَّه گلپایگانى در پیامى اظهار داشتند :
بسم اللَّه الرحمن الرحیم
جناب مستطاب حجهالاسلام آقاى حاج سید محمّدعلى علوى ” دامت تأییداته”
ضایعه اسف انگیز رحلت مرحوم آیتاللَّه آقاى حاج سید سجاد علوى اعلى اللَّه مقامه را به جناب عالى و اخوان محترم و جامعه روحانیت گرگان تسلیت عرض نموده ، براى آن مرحوم علو درجات و براى بازماندگان اجر جزیل و صبر جمیل مسئلت مىنمایم .
پیکر پاک آن بزرگمرد در روز سه شنبه با حضور یکپارچه علماى مازندران ، امامان جمعه استان ، روحانیان ، مسئولان ادارهها و نهادهاى انقلابى ، و صدها هزار تن از مردم شهرهاى مختلف استان تشییع شد . و سرانجام آیتاللَّه سید محمّد رضا میبدى بر ایشان نماز گزارد . وى در امامزاده عبداللَّه به خاک سپرده شد و قبرش هم اینک مزار مردم است.
ثبت دیدگاه