روایت روزنامه‌نگار انگلیسی از جنگ آنلاین پنتاگون علیه ایران/«از کلیک روی یک دکمه در آمریکا تا خشونت در خیابان‌های تهران»

ناآرامی‌های داخلی و مدنی در واکنش به مرگ مهسا امینی، دختر ۲۲ ساله‌ای که در یکی از پاسگاه‌های پلیس تهران ، اگرچه ریشه در نارضایتی هایی منطقی دارد اما نشانه‌ای از یک جنگ مخفی با حمایت غرب است که جبهه‌های متعددی را در بر می‌گیرد.

تنها چند روز پس از شروع اعتراضات در ۱۶ سپتامبر، واشنگتن پست فاش کرد که پنتاگون یک فعالیت گسترده شامل انتشار اطلاعات گمراه کننده آنلاین را با تعدادی حساب ربات و ترول که توسط بخش فرماندهی مرکزی آن (CENTCOM) اداره می‌شد، آغاز کرده است. سنتکام، علاوه بر پوشش تمام اقدامات نظامی ایالات متحده در غرب آسیا، شمال آفریقا و آسیای جنوبی و مرکزی ایران را نیز در بر می‌گیرد.

این حساب‌ها در تحقیقات مشترکی که برای پنج سال عملیات نفوذ پنهان طرفدار غرب را بررسی می‌کرد، توسط شرکت تحقیقاتی رسانه‌های اجتماعی Graphika و استانفورد کشف شد. گزارش این تحقیق در آگوست منتشر شد و در آن زمان کمترین پوشش مطبوعاتی انگلیسی زبان را به خود جلب کرد، اما آشکارا مورد توجه قرار گرفت و نگرانی‌هایی را در بالاترین سطوح دولت ایالات متحده برانگیخت.

ارتش سایبری جعلی پنتاگون
حوزه جغرافیایی سنتکام شامل ایران نیز می‌شود که با توجه به جایگاه دیرینه جمهوری اسلامی به عنوان دشمن اصلی ایالات متحده، شاید تعجب آور نباشد که بخش قابل توجهی از اطلاعات نادرست آنلاین و تلاش‌های جنگ روانی این واحد، ایران را هدف قرار داده باشد. یک استراتژی کلیدی که توسط متخصصان جنگ روانی ایالات متحده به کار گرفته می‌شود، ایجاد چندین رسانه ساختگی است که محتوا را به زبان فارسی منتشر می‌کنند. ایجاد کانال‌های آنلاین متعددی در توئیتر، فیس‌بوک، اینستاگرام، یوتیوب و حتی تلگرام.

در برخی موارد نیز روزنامه‌نگاران و کارشناسان جعلی با دنبال کننده‌های بسیار، با عکس‌های پروفایل ایجاد شده توسط هوش مصنوعی، فعالیت‌های خودشان را آغاز کردند.

به عنوان مثال، فهیم نیوز مدعی ارائه اخبار و اطلاعات دقیق در مورد رویدادهای ایران شد و اعلام کرد که «ایران تمام تلاش خود را برای سانسور و فیلتر کردن اینترنت به کار می‌گیرد».

در همین حال، دریچه نیوز (Dariche News) ادعا کرد که یک وب سایت مستقل و غیر وابسته به هیچ گروه یا سازمانی است و متعهد به ارائه اخبار بدون سانسور و بی طرفانه به ایرانیان داخل و خارج از کشور، به ویژه اطلاعاتی در مورد نقش مخرب سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است.

کانال‌های یوتیوب مربوطه آنها نیز ویدئوهای کوتاه متعددی به این امید که با ویدذوهای اصلی اشتباه گرفته و به سرعت در سایر شبکه‌های اجتماعی منتشر شوند، منتشر می‌کرد.

ارتشی از ربات‌ها و ترول ها

برخی از سازمان‌های خبری جعلی مطالب اصلی را منتشر کردند، اما بخش عمده‌ای از خروجی‌های آنها محتوای سازمان‌های تبلیغاتی تحت حمایت دولت آمریکا مانند رادیو فردا و بخش فارسی صدای آمریکا بود. آنها همچنین مقالاتی از ایران اینترنشنال مستقر در انگلیس که وجوه بسیار زیادی را از عربستان سعودی دریافت می‌کند، تغییر داده و به اشتراک گذاشتند. همچنین چند شخصیت جعلی وابسته به این رسانه‌ها این کار را می‌کردند.

این شخصیت‌ها به طور مکرر برای افزایش سندیت و اصالت، مطالب غیرسیاسی از جمله شعر ایرانی و عکس غذاهای ایرانی رانیز منتشر می‌کردند. آنها همچنین در توئیتر با ایرانیان واقعی در ارتباط بودند و اغلب در مورد میم‌های اینترنتی با آنها شوخی می‌کردند.

ربات‌ها و ترول‌های پنتاگون از تکنیک‌ها و رویکردهای روایی متفاوتی در تلاش برای تأثیرگذاری بر ادراک و ایجاد تعامل استفاده کردند. تعداد معدودی از آنها با انتقاد از دولت ایران به دلیل سیاست خارجی که به اندازه کافی تهاجمی نیست، دیدگاه هایی تندرو را تبلیغ می‌کردند.

یکی از این کاربران جعلی، که ادعا می‌شود «کارشناس علوم سیاسی» است، با انتشار محتوایی در ستایش قدرت فزاینده شیعه در غرب آسیا، هزاران فالوور در توئیتر و تلگرام جمع کرد، در حالی که سایر حساب‌های «تندرو» از سردار فقید قاسم سلیمانی از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تمجید کردند.

محققان بیان می‌کنند که هدف از این تلاش‌ها نامشخص است، اگرچه توضیح آشکار این است که پنتاگون به دنبال ایجاد نارضایتی ضد دولتی در میان ایرانیان محافظه کار بود و در عین حال درصدد ایجاد فهرست هایی از افراطی‌های داخلی برای نظارت آنلاین نیز بود.

مخالفت سازمان یافته علیه ایران

با این حال، حساب‌های مرتبط با پنتاگون به شدت از دولت ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی انتقاد می‌کردند. بسیاری از ربات‌ها و ترول‌های پنتاگون تلاش کردند کمبود غذا و دارو را به گردن آنها بیندازند. ویدئوهایی را از اعتراض و غارت سوپرمارکت‌های ایرانی منتشر می‌کردند که زیرنویس هایی به زبان‌های پشتو، انگلیسی و اردو زیرنویش داشت.

پست‌های هوشیارانه‌تر، تهران را به دلیل توزیع مجدد مواد غذایی به حزب‌الله لبنان مورد انتقاد قرار دادند، در عین حال برخی دیگر بر حوادث طبیعی، مانند قطع برق گزارش شده که باعث شد تیم شطرنج این کشور در یک تورنمنت بین‌المللی آنلاین شکست بخورد، تاکید داشتند.

علاوه بر این، چندین کاربر جعلی با اشاره به سرنگونی هواپیمای خطوط هوایی بین‌المللی اوکراین که در ژانویه ۲۰۲۰ توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی رخ داد، مدعی شدند که به دنبال عدالت برای قربانیان پرواز ۷۵۲ هستند. آنها صدها بار با استفاده از هشتگ‌هایی مانند #PS752 و #PS752justice، شخص رهبر ایران را مقصر این حادثه دانستند.

پس از شروع جنگ در اوکراین، این حساب‌ها از نسخه‌های فارسی هشتگ‌های پرطرفدار #نه_به_پوتین و #نه_به_جنگ استفاده می‌کردند که بر اساس تحقیقات جداگانه، خود به‌طور گسترده توسط حساب‌های ربات و ترول طرفدار اوکراین در توئیتر منتشر شده‌اند. علاوه بر این کاربران حمایت لفظی خامنه‌ای از پوتین را محکوم و ایران را متهم کردند که پهپادهایی را به مسکو می‌دهد که ادعا می‌شد برای کشتن غیرنظامیان استفاده می‌شود.

آنها همچنین این روایت را مطرح کردند که تبانی ایران با روسیه پیامدهای سیاسی و اقتصادی نامطلوبی برای تهران در پی خواهد داشت. علاوه بر این رهبر ایران را با زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین مقایسه می‌کردند.

یکی از حساب‌های کاربری در توویتر نوشت: یکی ایران را به روسیه فروخته و دستور قتل مردمانش را صادر کرده است. دیگری در کنار مردمش یونیفورم رزمی به تن دارد و با تمام توان جلوی استعمار اوکراین توسط روسیه را گرفته است.

تضعیف ایران در کشورهای همسایه با انتشار توئیت

ابتکارات مرموزی برای آسیب رساندن به جایگاه ایران در کشورهای همسایه و تضعیف نفوذ منطقه‌ای آن نیز وجود داشت. به نظر می‌رسد که بیشتر این تلاش‌ها برای ایجاد وحشت و نگرانی و ایجاد فضای خصمانه برای ایرانیان خارج از کشور بوده است.

به عنوان مثال، حساب‌هایی که مخاطبان را در افغانستان هدف قرار می‌دهند، ادعا می‌کردند که پرسنل نیروی قدس به منظور سرکوب مخالفان با طالبان، به عنوان روزنامه‌نگار به کابل نفوذ می‌کنند. آنها همچنین مقاله‌هایی را از یک وب‌سایت مرتبط با ارتش آمریکا منتشر کردند که در آن بدون ارائه هیچگونه مدرکی ادعا شده بود اجساد پناهجویانی که به ایران فرار کرده بودند در حالی به خانواده هایشان در افغانستان بازگردانده شدند که اندام‌های داخلی ندارند.

با این حال، یکی دیگر از روایت‌های نادرست مخربی که توسط این حساب‌ها در اواخر سال ۲۰۲۱ و اوایل سال ۲۰۲۲ منتشر می‌شد، این بود که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پناهندگان افغان را مجبور می‌کرد به شبه‌نظامیانی که در سوریه و یمن می‌جنگند بپیوندند و آن‌هایی که امتناع می‌کردند، اخراج می‌شدند.

عراق کشوری بود که مورد توجه ویژه ارتش سایبری پنتاگون بود. میم هایی که به طور گسترده در سراسر بغداد و فراتر از آن به اشتراک گذاشته شده بود و نفوذ سپاه در کشور را به عنوان یک بیماری ویرانگر نشان می‌داد. محتوایی نیز منتشر می‌شد که ادعا می‌کرد شبه نظامیان عراقی و عناصر دولت، ابزار مؤثر تهران برای پیشبرد طرح‌های امپراتوری ایران در غرب آسیا بودند.

شبه‌نظامیان همچنین به کشتن عراقی‌ها در حملات موشکی، مهندسی خشکسالی با آسیب رساندن به زیرساخت‌های تامین آب، قاچاق سلاح و سوخت از عراق و سوریه و دامن زدن به اپیدمی کریستال مت در کشور متهم شدند.

علی نژاد و کمپین‌های دروغین

دیگر روایت‌های جنگ روانی سنتکام ارتباط مستقیمی با اعتراضاتی که ایران را فراگرفته، دارد. در همین راستا، تمرکز خاصی در میان گروهی از ربات‌ها و ترول‌ها بر حقوق زنان وجود داشت. ده‌ها پست فرصت‌های زنان ایرانی در خارج از کشور را با فرصت‌های موجود در ایران مقایسه کردند (یک میم با این موضوع عکس‌های یک فضانورد ایرانی با یک زن قربانی خشونت‌آزاری همسر منتشر شده بود) در حالی که برخی دیگر اعتراض‌ها را علیه حجاب تبلیغ کردند. فساد دولتی و افزایش هزینه‌های زندگی نیز مکرراً مورد تأکید قرار داشت، به‌ویژه در مورد غذا و دارو که تولید آن در ایران توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی کنترل می‌شود، واقعیتی که عوامل آنلاین سنتکام بارها به آن اشاره و توجه کردند. حقوق زنان، فساد، و هزینه‌های زندگی که مورد آخر مستقیماً ناشی از تحریم‌های ایالات متحده است، همگی از عوامل انگیزشی اصلی برای معترضان هستند.

با وجود خشونت و خرابکاری گسترده اغتشاشگران، که شهروندان و مقامات را هدف قرار می‌دهد، مانند انهدام آمبولانسی که افسران پلیس را از صحنه شورش دور می‌کند، آنها ادعا می‌کنند که انگیزه آنها نگرانی‌های حقوق بشری است.

روزنامه‌نگاران و صاحب نظران جعلی، هر گونه پیشنهادی مبنی بر اینکه اعتراضات در ایران و خارج از آن چیزی غیر از ماهیت ارگانیک و مردمی است، به عنوان تئوری‌های توطئه رد کرده‌اند.

با این حال، شواهد روشنی از هدایت و حمایت خارجی فراوان است. به ویژه در چهره علنی جنبش ضد حجاب، مسیح علی نژاد، که سال هاست زنان ایرانی را تشویق کرده تا به طور تشریفاتی روسری‌های خود رابسوزانند و سپس تصاویر و ویدئوهای آن را در شبکه‌های اجتماعی منتشر کنند، دیده می‌شود.

جنگ تغییر رژیم با ابزارهای دیگر

فعالیت‌های علی‌ نژاد حجم گسترده‌ای از پوشش‌های رسانه‌ای بی‌حاصل و زودباور را به همراه داشته، بدون اینکه حتی یک روزنامه‌نگار یا رسانه این سؤال را مطرح کند که آیا نقش برجسته او در جنبش اعتراضی ظاهراً مردمی و محلی آغاز شده به دخالت خصمانه خارجی وابسته است یا خیر.

این در حالی است که علینژاد با مایک پمپئو، مدیر سابق سیا عکس گرفته و از سال ۲۰۱۵ مبلغ ۶۲۸ هزار دلاری از قراردادهای دولت فدرال ایالات متحده دریافت کرده است. بخش اعظم این بودجه از شورای حکام صدا و سیما، آژانس دولتی ایالات متحده که بر پلتفرم‌های تبلیغاتی مانند رادیو اروپای آزاد و صدای آمریکا نظارت می‌کند، پرداخت می‌شود. صدای آمریکا هفت سال یک برنامه فارسی‌زبان با حضور علی نژاد تولید کرده است.

این دسته از پست‌های رسانه‌های اجتماعی ممکن است در عصر اخبار جعلی معتبر به نظر برسند، اما وقتی جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل شوند، سلاحی قوی و بالقوه خطرناک را تشکیل می‌دهند که به نظر می‌رسد یکی از سلاح‌های بسیار در پنتاگون است.