آیت الله علیرضا اعرافی مدیر حوزه های علمیه در پیام تبریک به همه حوزویان و مبلِغان و مروّجان شریعت و خانواده های آنان، سیاست های حوزه علمیه را در آغاز قرن و سال جدید تشریح کرد که متن کامل آن را در ادامه می خوانید:
با عرض سلام خدمت همه حوزویان و روحانیون سراسر کشور. میلاد خجسته حضرت ولی عصر(عج) و سال نو و جدید و پیشاپیش فرارسیدن بهار معنویت و عبودیت و بندگی خدا و قرآن کریم را خدمت همه طلاب، فضلا، اساتید گرانقدر، مبلغان و مروجان شریعت در قالب طرح های هجرت و امین و روحانیون مستقر و سایر کسانی که در کار ترویج معارف الهی در ایران و جهان فعالیت می کنند و همچنین روحانیون فعال در مساجد و گروه های تبلیغی و جهادی و نهادهای دانشگاهی و آموزش و پرورش و دستگاه های فکری و فرهنگی و تبلیغی و برنامه های حوزوی و طلاب فعال در عرصه های هنری و ادبی و رسانه ای و تبلیغی و کسانی که در کارکردهای گوناگون حوزه در قلمرو آموزش و پرورش و تحقیق، فعالیت فرهنگی و هنری و اجتماعی فعالیت دارند تبریک عرض می کنیم.
برای همه فعالینی که در حوزه علم و جهاد علمی و تحقیق و تبلیغ در هر زمینه ای فعالیت دارند آرزوی موفقیت دارم. همچنین برای همه همسران و خانواده هایی که با حوزویان همراه هستند و سختی ها را به جان می خردند و تحمل مشکلات دارند و پشتوانه خانواده برای ادامه جریان تبلیغ و فرهنگ دین هستند، آرزوی کامیابی و موفقیت دارم.
از همه کسانی که برای اعتلای فرهنگ دینی و گسترش این فرهنگ در حوزه و دانشگاه و نهادهای علمی و فرهنگی فعالیت دارند، همچنین از همه نهادها و دستگاه های حوزوی در قم و سراسر کشور و سراسر جهان سپاسگزارم و مراتب تکریم و احترام را به آنها تقدیم می کنم.
آیت الله اعرافی با اشاره به خطبه ۱۰۰ نهج البلاغه بیان کرد: امام علی(ع) بیان فرمودند: داستان خاندان پاک پیامبر(ص)، داستان ستارگان آسمان است که هرگاه ستاره ای غروب می کند، ستاره دیگر طلوع می کند و می درخشد و رشته درخشش این خاندان، هیچ گاه خاموش نمی شود و پیوسته و مستمر خواهد بود و هرگاه محور و قطب و ستاره ای غروب کند، ستاره دیگر می درخشد و آخرین این ستارگان، ستاره تابناک و خورشید فروزان حضرت ولی عصر(عج) است. خورشیدی که با طلوع او همه عالم در همه ساحت ها روشن می شود.
ستاره و خورشیدی که همه تاریخ توحید و پیشوایان در او جمع شده است که دربردارنده همه آرزوها و آمال پیشین است. همچنین ایشان می فرمایند که در زمان حضرت ولی عصر همه صنایع و ره آوردهای خلقت خدا و جلوه های اسما و صفات خدا در آن دوره بی مانند به اوج خواهند رسید و همه تاریخ نبوت، درخشش پیدا می کنند.
گام به گام به سمت الگوی متعالی حرکت کنیم
تلاش ما و شما در حوزه های علمیه و در پرتوی انقلاب اسلامی و خون های پاک شهدا و امام شهدا آن است که زمینه را فراهم کنیم و گام به گام به سمت الگوی متعالی حرکت کنیم. این مساله همان رسالت اصلی است که بر دوش همه طلاب و اساتید و مبلغان و فعالان حوزوی قراردارد و باید در این مسیر سر از پا نشناسیم و سال به سال بر نیرو و توان و ظرفیت ها و صلاحیت های خود بیفزایم و از خداوند در این ایام شریف چنین، مسئلت داریم.
در پایان یک قرن، یعنی چهاردهم هجری قرار داریم و حوزه علمیه قم نیز در دوره جدید به یک قرن می رسد. پیشرفت های بشر، از یک سو و جنگ های جهانی، اشغال ها، ظلم ها و ستم ها برگ هایی است که در یک قرن روی داده است.
پایه ریزی یک حوزه علمیه جدید به نام حوزه علمیه قم یکی از تحولات مهم قرن حاضر است.این حوزه و حوزه های دیگر در این قرن تحولات بسیاری را تجربه کرده اند. سختی ها و محنت ها و مشکلات بسیاری برای آنکه در هجمه استعمار نو و هجومی که به سمت معارف الهی و جریان توحیدی شده است، قدرت های ظالم سرکار آمدند و سرکوب های بسیاری انجام شد و هجمه های زیادی به حوزه نجف وارد کردند، در این قرن هزاران شهید تقدیم اسلام شد.
در همین یک قرن حوزه علمیه قم و نهاد روحانیت شاهد، شکل گیری نهضت ها و جریان های فکری متعدد هستیم و بالاترین دستاورد این یک قرن که به تعبیر شهید صدر آمال انبیا در آن جلوه گری می کرد، شکل گیری نهضت امام راحل و سپس انقلاب شکوهمند اسلامی است. انوار این نهضت از حوزه های علمیه با قدم مردم عزیز و شریف ایران و همراهی نهادهای متعدد از جمله دانشگاه ها، پدیده ای نو، بی بدیل به عنوان انقلاب اسلامی رقم خورد.پدیده ای که همه عالم را تحت تاثیر قراردارد و این تاثیرات پیش خواهد رفت.
حوزه در این قرن و در آستانه قرن جدید از یک تاریخ درس آموز یک قرن، برخوردار است. طلاب و اساتید و مدیران و فعالان نهاد دین و حوزه باید این یک قرن پیش را مطالعه و تحلیل کنند و قوت ها و ضعف های خود را بازشناسی کنند و با نگاهی نو و دل هایی مالامالی از امید، چشم هایی از افق های روشن به سمت قرن جدید حرکت کنید.
حوزه عصر جدید حوزه ای است که با سختی ها و چالش های فراوان و البته رسالت های سنگینی مواجه است. در این روزها باید با توشه گیری از گذشته آماده حرکت نو شویم.
محور دوم:
محور دومی که می خواهم محضر شما طلاب و به خصوص طلاب و اساتید و محققان جوان و کوشا و فعال عرض کنم آن است که هویت حوزه ای، یک هویت فراصنفی و عمیقی است که هم باید آن را بشناسیم و هم در صدد تقویت و بالندگی آن باشیم. مهمترین عناصر و مولفه های هویت حوزوی که در طول هزار و چند صدسال در پرتو قرآن و ادعیه و مجاهدت ها و تلاش های بزرگان ما شکل یافته است از عناصری خاص شکل گرفته است.
مولفه نخست: حوزه علم بنیان، معرفت نهاد و پایه های آن مبتنی بر اندیشه ورزی و خرد ورزی است. اندیشه ورزی و خرد ورزی و علم‌بنیانی در ذات حوزه های علمیه وجود دارد. ما وارث یک تاریخ بزرگ هستیم که در آن سلسله عالمان و بزرگان ما در علوم عقلی، کلامی، فلسفی، فقهی، حدیثی و حتی رشته هایی چون ریاضی و طبیعی و نجوم و طب و… از یک تاریخ بسیار روشن و پرمایه برخوردار هستند.
حوزه های علمیه ما تخصصی تر شده است
گرچه امروز حوزه های علمیه ما تخصصی تر شده است و بخش هایی دیگر بر دوش دانشگاه است ولی روزگاری همه این علوم در حوزه ها و مدارس علمیه تدریس می شدند. حوزه های علمیه ما از پیشینه بزرگی از قلمروهای مختلف معرفتی برخوردار است. این دانش بنیانی و معرفت نهادی را باید بشناسیم، به آن افتخار کنیم و امروز آن را تحول ببخشیم و به سمت قلمروهای جدید حرکت کنیم.
حوزه تاریخ پر افتخار دارد و ضمن آنکه باید به آن افتخار کنیم نباید در آن تاریخ بمانیم و به افق های جدیدی در این زمینه قدم بزنیم و گام برداریم. حوزه همیشه به علم و دانش و معرفت شناخته شده است که باید تقویت شود.
امروزه اندیشه های گوناگون در عرصه های کلامی، حدیثی و تفسیری و بخش های مختلف در جهان وجود دارد که گاهی در رقابت با اندیشه و معرفت دینی است که باید این پایه ها را تقویت کنیم.
مولفه دوم، هویت ذات حوزوی، اخلاق، معنویت و آداب و سلوک معنوی و اخلاقی و الهی بوده است. این اصولی است که در کمتر جایی مثل حوزه جلوه گر است باید نگران باشیم که عناصر هویتی ما ضعف پیدا کند. باید در حجره ها و مراکز و جای جای حوزه های علمیه، نگاه مان به رشد شخصیتی جامع و تقویت پایه های معنوی و اخلاقی باشد.
در تاریخ ما ستارگان بزرگی که همه وجود آنها جلوه اخلاق و معنویت بود و در وجود آنها چیزی جز خدا نبود و با خدا معامله کردند و همه چیز را برای خدا می خواستند، موج می زند. این مولفه باید در نظامات حوزوی عمق یابد.
مولفه سوم، اجتماعی بودن حوزه است. حوزه و نهاد روحانیت، همواره مردم گرا و اجتماعی بوده است. در کنار مردم به ویژه نیازمند و مستمندان قرار داشته است که این هویت، هویت کمی نیست. به شدت باید نسبت به کاهش این مساله در نهاد روحانیت و حوزه نگران باشید. امیدوارم همه ما بتوانیم در کنار مردم زندگی کنیم و گره گشای مشکلات آنها باشیم. باید با جوانان همراه باشیم و به آنها عشق بورزیم، نه از باب تصنعی و شکلی بلکه باید از عمق جان با آنها همراه باشیم.
مولفه چهارم، رویکرد سیاسی و ورود عالمانه و سنجیده در نهضت های سیاسی است. این همه جریانات اجتماعی و سیاسی که از حوزه به نفع مردم و جامعه و بشریت شکل گرفت، قابل دقت است. ذات حوزه یک ذات اجتماعی و سیاسی به معنی درست است نه سیاست زدگی و بازی های سیاسی، بلکه سیاست مبتنی بر اندیشه الهی.
مولفه پنجم، تبیین و تبلیغ و فرهنگ سازی و اقدام برای انفاق معارف الهی در قالب تبلیغ و مدیریت های معنوی و الهی و اجتماعی است که این را نیز باید متناسب با دنیای امروز حفظ کنیم.
مولفه ششم، این است که حوزه ما همیشه فراتر از مرزها فعالیت می کرده و دارای رویکرد تمدنی و بین المللی بوده و به همه بشریت توجه داشته است. امروز باید عناصر مهم تاریخی حوزه در علم و پژوهش واخلاق و سبک زندگی حوزوی که یک مقوله عمیق است توجه کنیم و این عناصر به دست شما است که حفظ می شود.
ما امروز نگرانی جدی نیز در حرکت های روحانیت داریم
محور دیگر، آن است که ما در عصر جدید، این دنیای پرتلاطم و لبریز از سوال و پرسش و نیازهای جدید باید حوزه را متحول کنیم. بالندگی و تطور و رشد و ارتقای حوزه، از وظایف ما است. حوزه عصر انقلاب و دنیای جدید با حوزه عصر پیشین و انزوا متفاوت است. این تعبیری است که رهبر انقلاب فرمودند که حوزه عصر انزوا و انقلاب. حوزه علمیه امروز ما در دنیایی که با دنیای پیشین متفاوت است از این جهت که گروه ها و مراکز مختلف و متنوع علمی و فرهنگی پیدا شده است و هزاران هزاران پرسش رویاروی اندیشمندان قرار ما قرارداد باید خیز جدید داشته باشد و آسیب ها و ضعف های خود را بشناسد. ما امروز نگرانی جدی نیز در حرکت های روحانیت داریم.
در محور سوم باید دقت کنیم که سرمایه اجتماعی حوزه ممکن است به خطر بیفتد و آسیب های مختلف ممکن است افزایش پیدا کند. انواع آسیب هایی که نمی خواهیم به آنها بپردازیم ممکن است این جامعه را تهدید کند، ولی مهمتر آنکه از درون ممکن است ضعف پیدا نکنیم. بنیه های علمی و اخلاقی و تربیتی، سبک زندگی الهی و مردمی ما نباید دچار ضعف شود. تعاملات ما با دانشگاه و جامعه و طبقات گوناگون مردمی نباید کاهش پیدا کند. این موارد ضعف های درونی است که ممکن است رسوخ کند، ولی از دیگر سوی ممکن است دچار ضعف های بیرونی و چالش های بیرونی شویم.
ضعف ها در مدیریت نهاد حوزه و نهاد حوزه و روحانیت باید مرتفع شود. این مسئله نیازمند هوشمندی بیشتر است.
محور چهارم آن است که برخی از نکات مهمی که همه باید دست به دست هم در آغاز قرن و سال جدید به آن بپردازیم.
نخست: ضرورت هم افزایی در جهت ارتقای همان عناصر هویتی حوزه و ضرورت بازسازی و بالندگی حوزه و اصلاح ضعف ها و کاستی ها امر بسیاری مهمی است که باید به آن بپردازیم. بازسازی و بالندگی و ارتقای عناصر هویتی حوزه اصلی مهم و حیاتی است.
در این جهت، مدارس و مراکز علمی و فرهنگی و دینی ما باید برنامه و اقدام و عمل داشته باشند و گروه های خاصی برای این امر تشکیل دهند تا ضعف ها را رصد کنند و نشاط و انگیزه سرشار و وافر در نهاد حوزه و روحانیت شکل بگیرد.
دوم: عصر پسا کرونا است. در دو سال گذشته شاهد سختی های زیادی برای ملت خود و امت اسلام و مردم جهان بودیم. در همین زمینه تلفات انسانی وسیع و سختی های متعدد و پیامدهای اقتصادی و اجتماعی و روحی و روانی و علمی به شکل گسترده در طی کرونا در جهان پدیدار شد. در کنار سایر مشکلات و سختی هایی که برای ملت ما و به تبع آن برای حوزه ها وجود داشت ولی یک پیامد منفی، افت علمی و تحصیلی و افت فعالیت های فرهنگی و جریان سازی های فرهنگی و علمی است که هم در دانشگاه و هم در حوزه و هم آموزش و پرورش ایجاد شده است.
ضرورت بازسازی نظامات علمی و فرهنگی، ترمیم و جبران آسیب های پیدا شده در اثرکرونا و سایر آسیب هایی است که در میان ما ممکن است وجود داشته باشد. مواجهه عالمانه با این پیامدها و آسیب ها و حل مشکلات باید ایجاد شود. در اینجا مشکلات زیادی وجود دارد که باید با همت همه طلاب و بازگشت به این نظام علمی و آموزشی حضوری و فعال و پرنشاط جبران شود.
بیش از ۱۰۰ طرح مهم و تحولی و بزرگ
سوم: مقوله ارتقای کیفی در همه ابعاد. در برنامه های گوناگون ما باید کیفیت را محور قراردهیم. از جمله کیفیت تدریس و تحقیق و کیفیت مسایل اخلاقی. باید برنامه های ما کیفیت گرا شود. استمرار شعار اقدام و عمل در برنامه های حوزه است. بیش از ۱۰۰ طرح مهم و تحولی و بزرگ در پرتوی اسناد متعدد در چند سال گذشته در مدیریت حوزه و حوزه انجام شد، در دو سال اخیر آرام آرام به سمت اقدامات جدید حرکت کردیم. در این زمینه باید به دنبال عمق بخشیدن به این امور هستیم.
۱۰۰ محور و طرح مهم در بخش های مختلف تدوین شده است که این طرح ها به دنبال تعالی و رشد و ترقی حوزه در اسناد و درختواره رشته ها و آموزش های کاربردی و مطالعات راهبردی و آموزش های مجازی و هدایت علمی و فقه معاصر، پژوهش های جدید، واسپاری اختیارات به استان ها و تقویت استان ها در زمینه درس خارج و… بوده است. در این زمینه مستلزم اقدام جدی و تلاش مضاعف و جمعی همه گان باشد.
چهارم: یک صدمین سالگرد احیای حوزه علمیه قم است که در این زمینه باید خروجی مناسبی در بازشناسی دستاوردهای حوزه علمیه قم و دستاوردهای حوزه های علمیه در یک صد سال اخیر داشته باشیم.
پنجم: سیاست خروج و هجرت و ماندن هدفمند است که در این زمینه در قالب طرح آمایش کارهای متعددی انجام می شود. روح این فعالیت آن است که سالانه باید خروجی های مناسب برای مردم و جامعه و ورود در کارکردهای گوناگون داشته باشیم. همچنین باید زمینه رشد طلاب و اساتید و فضلای جوان و مستعد را فراهم کنیم.
بیش از ۹۰ درصد جامعه روحانیت در سختی و رنج زندگی می کنند
ششم: مسایل معیشتی. می دانیم که سخت ترین وضعیت معیشت از آن طلاب است که بیش از ۹۰ درصد جامعه روحانیت در سختی و رنج زندگی می کنند و در کنار سایر اقشار به شکل جدی تر جامعه وسیعی در حوزه جامعه روحانیت با سختی های زندگی دست و پنجه نرم می کنند. معیشت هدفمند با هدف کاستن از بار سختی ها وظیفه ما است و در اینجا از رهبری و مراجع معظم که راهبر حوزه های علمیه هستند تقاضا داریم به این مساله هم همچنان عنایت داشته باشند.
هفتم: کارکردهای حوزه در درون و حوزه بین الملل در ارتباط نهادهای علمی و فرهنگی و آموزشی.
هشتم: ورود سنجیده و عالمانه در جهاد تبیین و عرصه های فناوری های نوین و فضای مجازی در ایران وجهان است.
نهم: تقویت ارتباطات مردمی و جریانات جهادی و فعالان حوزوی در عرصه های مختلف است که همه این موارد نیازمند تلاش وافر دارد که آخرین نکته نیز بازهم باید روی بنیه های علمی و معنوی خود پای بفشاریم و همه برنامه ها برای اینکه حوزه ما یک حوزه کامل و جامع باشد و به همه پرسش های امروز جهان و ایران پاسخ دهد باشد و رشد علمی در مکاتب فلسفی و اندیشه های گوناگون کم نیست و باید نقاط خاص ارتباطی آنها با حوزه را باید بسنجیم.حضور در عرصه فلسفه های مضاف و ارتباطات آنها با نظریات علوم انسانی و اسلامی و گسترش مرزهای علوم اسلامی از جمله وظایف ما است.
میثاق برای ارتقای حوزه
ما با همه طلاب و اساتید و محققان و مبلغان و فعالان و مدیران و کادر حوزه میثاق را می بندیم که برای ارتقای حوزه سر از پا نشناسیم. نیازمند آن هستیم که مطالبات رهبری و رهنمودهای ایشان و اندیشه متعالی امام بزرگوار را به عنوان محور قراردهیم و همچنین هدایتهای مراجع معظم و نظرات و طرح های اساتید و طلاب را مد نظر قراردهیم و طرح کلان تحول حوزه در قالب اسناد و برنامه ۵ ساله در حال انجام است. این مسیر دشوار است ولی با عزم و تلاش همگان محقق می شود.
با خداوندمتعال و حضرت ولی عصر(عج) و شهدا و امام شهدا و اولیای دین و سلف صالح و سپاه اندیشه و فرهنگ دین و حوزه پیمان می بندیم که با همراهی همه فعالان این حوزه گام های اساسی برداریم.
ثبت دیدگاه