همه به یقین میدانیم که اگر نیروهای لازم و مربوط در جهت پدید آوردن یک شیء مورد نظر، متراکم و متمرکز گردد، آسان تر و بهتر لباس هستی و عینیت ارجی خواهد پوشید.
مثلا اگر بنا شود یک دائرة المعارف جامع الاطراف و بزرگی، پیرامون عظمت و ابعاد انقلاب اسلامی با همه شگفتی ها و رخدادهای اعجاب انگیزش نوشته شود یا چنانچه تاریخی گویا و شامل تمامی ایثارگریها و فداکاریهای امت اسلامی ایران را به نگارش در آید، این کار ممکن است از دو طریق صورت پذیرد:
نخست اینکه فرد یا افرادی به تنهائی و جدا از هم، دست به چنین کار مهم و بزرگی بیازند، دو دیگر، نویسندگان و محققان، با همکاری و روی هم ریختن نیروهای زبده و کار گشته در پرتو تمرکز قدرت فکری و علمی، چنان اثر بزرگ و تاریخی را فراهم آورند.
بیگمان، کار به شکل دستجمعی و ایجاد یک مرکزیت قوی با هماهنگی های لازم، ما را در رسیدن به آن هدف بزرگ، تواناتر و کامرواتر خواهد کرد.
البته همانگونه که وحدت و تمرکز قدرت، ما را در نیل به آرمانها و اهداف مقدس، نیرومند و موفق می کند، پراکندگی و اختلاف هم قوای ما را تحلیل می برد و دچار ضعف و زبونی می سازد. و چه زیبا گفت آن شاعر که:
صد هزاران خیط یکتا را نباشد قوتی
چون سهم برتافتی اسفندیارش نگسلد!
اسلام و اصل اتحاد و یکپارچگی
از آنجا که نقش اتحاد امت اسلامی در زندگی اجتماعی سیاسی آنان بسیار کار ساز و موثر است، و مسلمانان می توانند در پرتو آن به هر هدف و کار بزرگی که بخواهند با پیروزی و سرفرازی برسند، بدینجهت قرآن مجید آنانرا به گذشته تلخ تاریخ یعنی بزمان قبل از ظهور اسلام که در ظلمت جهل و آتش اختلاف می سوختند، توجه می دهد و نیز یاد آور می شود هنگامی که مسلمانان با طلوع خورشید درخشان اسلام از افق عربستان از نعمت اخوت اسلامی برخوردار شدند چگونه توانستند از هلاکت و نابودی نجات یابند.
قرآن در این باره می گوید:
«و اعتصموا بحبل الله جمیعا و لا تفرقوا و اذکروا نعمة الله علیکم اذ کنتم اعداء فالف بین قلوبکم فاصبحتم بنعمته اخوانا و کنتم علی شفا حفرۀ من النار فانقذکم منها»[۱]
مردمی که از تمدن و فرهنگ و آداب انسانی بی بهره بودند وقتی که در پناه اسلام و قرآن قرار گرفتند، با اتحاد و یکپارچگی، اساس جامعه نوین و پویائی را پی ریختند که ستاره درخشان اقبالشان چشمان تیره جهانیان را روشن و قلوب افسرده و نومیدشان را امیدوار ساخت.
آنها به جای کشمکش و اختلاف با یکدیگر، به اتحاد و برادری، به جای خونریزی و آدمکشی، به صلح و عدالت اجتماعی و به جای جهل و خود پرستی به علم و نوعدوستی روی آوردند و لذا در مدتی کوتاه جهان فرو رفته در ظلمت و وحشیگری را به نور علم و معارف قرآن و اخلاق اسلامی روشن ساختند.
کتاب آسمانی ما (قرآن)به ما می آموزد که رمز وحدت ما در چیست و ریشۀ اخوت اسلامی بکجا متصل است، و اگر دچار اختلاف و پراکندگی گشتیم چگونه ذلت و ضعف دامنگیرمان می شود و ارزش و اعتبارمان را از بین می برد، آنجا که می فرماید: «اطیعوا الله و رسوله و لا تنازعوا فتفشلوا و تذهب ریحکم و اصبروا ان الله مع الصابرین»[۲]
خدا و رسولش را اطاعت کنید، هیچگاه با هم نزاع و اختلاف ننمائید که گرفتار فشل و ناتوانی خواهید شد و عزت و عظمتتان از بین خواهد رفت، صابر و شکیبا باشید که خداوند با صابرین است.
دقت در این آیه به خوبی نشان می دهد نکه رمز وحدت مسلمین و انگیزه اتحاد اسلامی در اطاعت از خدا و پیامبر او است و رسیدن به این مرحله از کمال و شعور دینی جز در پناه شکیبائی و داشتن صبر لازم، مقدور نخواهد بود.
خوشبختانه در آیات قرآن و روایات اسلامی اهمیت اتحاد و ارزش همکاری و یکپارچگی مسلمین مورد توجه قرار گرفته و از تشتت و پراکندگی آنان سخت نکوهش شده است.
پیامبر بزرگوار اسلام(ص)ضمن روایتی فرمود: «و الزموا السواد فان ید الله علی الجماعه و ایاکم و الفرقۀ فان الشاذ من الانسان للشیطان کما ان الشاذ من الغنم للذئب»[۳]
یعنی همراه عموم باشید زیرا دست حمایت و قدرت خدا با جماعت است. از تفرقه و اختلاف بپرهیزید زیرا همانگونه که گوسفند تنها و دور شده از گله، نصیب گرگ می گردد، انسان بریده از اجتماع اسلامی و جدا شده از جماعت مسلمین نیز طعمۀ شیطان خواهد شد.
بزرگترین عامل پیروزی
گر چه در پیشرفت مسلمین و پیروزی سریع و برق آسای اسلام و عوامل مختلفی موثر بود، ولی از میان همه علل موفقیت مسلمانان و اسباب گسترش فوق العادۀ دامنۀ اسلام، اتحاد و اخوت آنان با یکدیگر مهمتر و موثرتر بود. مسلمانان در پرتو ایمان به خدا و تعالیم حیات بخش اسلام، به چنان وحدتی دست یافتند که گویا همه یکی بودند و یکی همه.
مسلمین با الهام از قرآن مجید و به پیروی از روش پیامبر اسلام، مصالح امت و جامعه اسلامی را بر مصالح فردی خویش مقدم می داشتند. آنچه را که برای خود می خواستند برای برادران دینی خویش نیز خواستار بودند.[۴]
اگر کسی مبتلا به دردی بود همه احساس در می نمودند و چنانچه مسلمانی به نعمتی متنعم می شد همگی احساس نعمت و شادی می کردند.[۵]
رشد سیاسی اجتماعی مسلمانان و ایثار و گذشت آنان به درجه ای رسیده بود که مایه شگفتی و حیرت دیگران گردید. مسلمین هنگامی که به چنین حدی از شعور اجتماعی و روح ایثار و اخوت اسلامی دست یافتند به آسانی توانستند در برابر قدرت های بزرگ جهان آن روز مقاومت کنند و پرچم عدل اسلامی را در بسیاری از کشورهای مجاور به اهتزاز در آورند.
نقش کار ساز وحدت و اخوت اسلامی در پیروزیهای چشمگیر مسلمین مورد توجه و اعتراف بسیاری از کاوشگران غربی در مسایل اسلام و تاریخ تمدن مسلمین قرار گرفت که اگر همه آنها را نقل کنیم بقول معروف مثنوی هفتاد من کاغذ شود اما به عنوان نمونه یک جمله کوتاه فقط از”گوستاولوبون “در این باره نقل می کنیم. وی می گوید:
«… زمانیکه (مسلمین) قبول اسلام نمودند همگی تحت لوای توحید مجتمع گردیدند و تمام قوای خود را متوجه بیگانگان ساختند و همین موضوع سبب عمده پیشرفت و کامیابی آنان گردید…»[۶]
اتحاد و اخوت اسلامی، امروزه بیش از گذشته برای مسلمانان ضروری و در کسب آزادی و استقلالشان نقش موثر و حیاتی دارد. اگر در گذشته تاریخ، امت اسلام دارای چنان سیادت و عظمتی بود چنانکه گفتیم در کوتاه ترین مدت ممکن، شعاع آفتاب اسلام تا بام کشورهای اروپائی و نیز برخی از ممالک غربی هم پرتو افکند، به خاطر وحدت اسلامی و یکپارچگی مسلمین بود.
و اگر امروز مسلمانان گرفتار استعمار غرب و شرق هستند و استکبار جهانی سایۀ شوم سلطه خویش را بر سرشان گسترده و هر گونه آزادی و حاکمیت ملی و مذهبی را از آنان سلب کرده است به خاطر اختلاف و پراکندگی این امت بزرگ و به علت ناهماهنگی و تشتت آراء آنان می باشد.
اگر امروز هم مسلمانان جهان بخواهند می توانند با وجوه مشترک فراوانی که دارند به وحدت و اخوت اسلامی بسان روزهای درخشان صدر اسلام نائل آیند و بار دیگر مجد و سیادت از دست رفته خود را بدست آورند.
اگر امروز هم زمامداران کشورهای اسلامی جاه طلبی ها و خود پرستی های خویش را کنار بگذارند و از بند اسارت استعمار رها شوند و خویشتن را در آغوش اسلام و قرآن قرار دهند، می توانند در مجامع بین المللی و سازمانهای جهانی از ممنافع امت اسلام دفاع کنند و این چنین مسلمانان جهان زیر سلطه استعمار و صهیونیزم بین الملل قرار نگیرند، ولی افسوس…
افسوس که آنها بجای همبستگی اسلامی با صهیونیزم و امپریالیسم غرب و شرق طرح دوستی که نه تعهد نوکری می سپرند و هیچگاه حاضر نیستند گامی در جهت وحدت و اخوت اسلامی بردارند، و چه نیکو گفت آن نابعه بزرگ و منادی وحدت مسلمین “سید جمال الدین اسد آبادی” در این باره که «اتحادهم علی الاختلاف، و اختلافهم علی الاتحاد فقد اتحدوا ان لا یتحدوا» اتحادشان بر این است که همواره با هم اختلاف داشته باشند و پیوسته بر سر اتحاد، اختلاف کنند، پس متحد شدند که هیچگاه با هم متحد و یکپارچه نشوند.!
پی نوشت ها:
[۱] آل عمران، آیه ۱۰۲.
[۲] انفال، آیه ۴۸.
[۳] سفینه البحار، ج ۲، ص ۳۶۰.
[۴] امیر مومنان علی(ع) در وصیتی به فرزندش امام حسن(ع) می فرماید: «یا بنی اجعل نفسک میزانا بینک و بین غیرک، فاحبب لغیرک ما تحب لنفسک، و اکره له ما تکره لها» ای پسرک من در آنچه بین تو دیگری است خود را ترازو و میزان قرار داده، پس برای دیگری بپسند آنچه برای خود می پسندی و نخواه برای دیگری آنچه برای ود نمی خواهی… . نهج البلاغه، فیض الاسلام، ص ۹۱۲.
[۵] خصلت یاد شده در مسلمانان چنان چشمگیر و مشهود بود که مورخان روی آن بسیار تکیه کرده اند، در یک حدیث نبوی از پیامبر بزرگوار اسلام نقل شد که فرمود «مثل المومنون می توادهم و تراحمهم کمثل الحسد اذا اشتکی بعض تداعی له سائر اعضاء جسده بالحمی و السهر» اهل ایمان از نظر عواطف و علائق مانند یک پیکرند. چون عضوی به درد آید سایر اعضاء به وسیله تب و بی خوابی با او همدردی می کنند. نگاه کنید به داستان راستان، ج ۲، ص ۱۴۱.
[۶] تمدن اسلام و عرب، ص ۷۹۰.
ثبت دیدگاه