رهبر انقلاب اسلامي در ارتباط تصويري با مردم قم درباره تأثير يک عالم ديني شجاع و سياست‌شناس در محيط اجتماعي، به علت پيدايش قيام ?? دي مردم قم اشاره کردند فرمودند: «در رژيم طاغوت صدها نفر از بزرگان و شخصيّت‌هاي جريانهاي مختلف سياسي که بعضي‌شان يا اکثرشان اهل مبارزه هم بودند، از چپ، راست، مارکسيست و ديگران، مورد تهديد قرار گرفتند، زندان افتادند، شکنجه شدند، اعدام شدند، و مورد اهانت قرار گرفتند، آب از آب تکان نخورد؛ نتوانست هيچ تأثيري در محيط اجتماعي مردم بگذارد امّا براي امام بزرگوار چهار خط در روزنامه نوشتند، اين حادثه‌ي عظيم در قم پيش آمد.» ????/??/??
پايگاه اطلاع‌رساني KHAMENEI.IR در گزارشي نقش محوري مرجعيت ديني در به ثمر رسيدن حوادث مهم دوران معاصر ايران را بررسي کرده است.
http://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/home/rect-1-n.gif ?? آذر ???? شمسي بود که يک فتوا، طومار توافق شاه قاجار با انگليسي‌ها را در هم پيچيد و روانه تاريخ کرد. ناصرالدين‌شاه، انحصار خريد و فروش تنباکو را در اختيار يک شرکت انگليسي گذاشته بود. قرار بود از آن پس، تمام خريد و فروش تنباکو در انحصار شرکت رژي باشد. تنباکو را در آن روزگار مي‌توان از کالاهاي پرمصرف در ميان ايرانيان توصيف کرد؛ کالايي با مصرف بالا و حاشيه سود مناسب که از زمان صفوي کشت، داشت و برداشت آن در ايران رونق هم گرفته بود. با توافق جديد قرار بود تمام چرخه مالي و اقتصادي اين موضوع در اختيار يک شرکت انگليسي قرار گيرد. انگليسي‌ها خواب شيريني براي تنباکو ديده بودند.
* يک فتواي ?? کلمه‌اي
آبان ???? شمسي بود که انگليسي‌ها بيانيه دادند که مهلت شش‌ماهه‌شان به ايران روبه اتمام است و پس از اتمام مهلت، امتياز خريد و فروش تنباکو صرفاً در اختيار شرکت انگليسي طرف قرارداد خواهد بود. آن‌ها مکاني را در تهران به‌عنوان دفتر مرکزي شرکت انتخاب و تعدادي کارمند هم به ايران منتقل کرده بودند. در چنين وضعيتي بود که در روزهاي مياني آذر ???? هجري شمسي، فتواي ?? کلمه‌اي يک مرجع تقليد تمام برنامه را به هم ريخت: «بسم الله و له الحمد؛ اليوم استعمال توتون و تنباکو بأيّ‌نحوٍکان در حکم محاربه با امام زمان عجل‌الله‌تعالي‌فرجه است.»
آيت‌الله ميرزاي شيرازي، مرجع بزرگ شيعيان، مقيم سامرا بود. او پيش از اين هم درباره مفاد اين قرارداد و در اختيار قراردادن امور عامه مسلمين به بيگانگان به ناصرالدين‌شاه قاجار هشدار داده بود. هشدارهاي اين مرجع تقليد به‌جايي نرسيد و حالا آيت‌الله ميرزاي شيرازي با اسلحه کلمه به جنگ استعمار رفته بود. ورق برگشت. حسب شهادت تاريخ، حتي آن‌هايي که چندان پايبند به رعايت احکام شرعي نبودند، کساني که در ذهن و زبان فرنگي‌مآب ديده مي‌شدند و حتي اقليت‌هاي مذهبي و کارکنان و خدمتکاران دربار و آبدارخانه شاه قاجار و درباريان در کنار عامه مردم قرار گرفتند و تبديل به سرباز يک مرجع ديني شدند.
واکنش‌هاي بعدي آيت‌الله ميرزاي شيرازي هم قاطع و محکم بود. مرجع تقليد شيعيان رسماً گفته بود تا زماني که عين سند قرارداد از طرف انگليسي گرفته و لغو نشود، اذن به حليت مصرف تنباکو نخواهد داد. نتيجه مشخص بود؛ انحصار داخلي و خارجي تنباکو در نهايت لغو شد. در روزگاري که نه خبري از راديو و تلويزيون و رسانه‌هاي جمعي بود و نه شبکه‌هاي اجتماعي، فتواي ?? کلمه‌اي يک مرجع ديني قدرت آن را داشت که يک مملکت را عليه استعمار بسيج کند. يکي از چهره‌هاي سياسي همان زمان درست گفته بود که قلم جناب ميرزا بيشتر از سرنيزه اثر دارد.
* باز هم يک مرجع تقليد ضداستعماري
?? سال بعد از انتشار فتواي تحريم تنباکو و در بهمن ????، دوباره اتفاق مشابهي افتاد؛ يک مرجع ديني ديگر در نوک پيکان يک حرکت ضداستعماري قرار گرفته بود. اين مرتبه نه‌فقط استعمار که ايادي داخلي آن هم هدف قرار گرفته بودند. خواسته آيت‌الله روح‌الله خميني مشخص بود: «دست بيگانه اعم از آنکه واقعاً متعلق به بيگانه باشد يا از آستين خودي‌ها بيرون آمده باشد، بايد از امور کشور قطع شود.» دستگاه پهلوي، مرجع تقليد وقت شيعيان را پانزده سال قبل و بعد از وقايع ?? خرداد ????، به خارج از ايران تبعيد کرده بود تا صدايش به گوش کسي نرسد غافل از اينکه اين خدعه ?? سال قبل هم جواب نداده بود.
زور دستگاه پهلوي با نظام رسانه‌اي راديوتلويزيوني قدرتمندش که آن روزها قدرتي در راديوتلويزيون‌هاي آسيايي محسوب مي‌شد، به حرف آيت‌الله خميني نرسيد. مرجع تقليدي که کيلومترها دورتر از خاک ايران و صرفاً با کلمه و کاغذهاي اعلاميه و نوارهاي کاست داشت مبارزه خودش را پيش مي‌برد. درست شبيه اتفاقي که ?? سال قبل افتاد. دوباره قلم و حرف يک مرجع تقليد بيشتر از سرنيزه طاغوت قدرت پيدا کرده بود. هر زمان که اين قدرت به ميدان مي‌آمد، بيگانه و ايادي‌اش مجبور به عقب‌نشيني بودند. اتفاق آذرماه ???? ه. ش، دوباره تکرار شد و اين مرتبه شاه وقت ايران که در صدر ايادي وابسته به بيگانگان قرار داشت براي هميشه از ايران فرار کرد.
* قواعد مبارزه
قيام آيت‌الله ميرزاي شيرازي و آيت‌الله خميني صرفاً حادثه و از روي اتفاق نبود؛ مصاديقي بود از يک جريان قدرتمند در تاروپود جامعه متدين ايران که هرگاه امکان استفاده از اين ظرفيت باشد، قدرت خود را نشان‌داده و به رخ مي‌کشد. قيام مردمي تيرماه ????، قيام تيرماه ???? و کشتار مسجد گوهرشاد و حتي جريان جنبش مشروطه هم سه واقعه مهم مردمي ديگري است که در ??? سال اخير دقيقاً مبتني بر همين الگو قابل تحليل هست. در متن اين قيام‌هاي مردمي هم دوباره مراجع ديني در کانون آن قرار گرفته‌اند؛ از نقش روحانيت و شاگردان شيخ مرتضي انصاري در مشروطه گرفته تا آيت‌الله سيدابوالقاسم کاشاني در قيام ملي‌شدن صنعت نفت و حمايت مردمي از محمد مصدق در برابر محمدرضا پهلوي و آيت‌الله سيدحسين طباطبايي قمي در مخالفت با طرح رضاخاني تغيير لباس.
شايد هيچ عبارتي بهتر از آنچه روي سنگ مزار ستارخان به‌عنوان يکي از قهرمانان ملي و تاريخي جريان مشروطه به نقل از يکي از نامه‌هاي خودش آمده نتواند اين جريان قدرتمند مردمي حول مراجع تقليد را در طول تاريخ يک‌ونيم قرن اخير به رخ بکشد: «اين بنده عاصي ستار براي اجراي احکام شريعت غراء احمدي مطابق احکام صادره علما و اعلام عظام مرجع تقليد شيعه از جان و مال و اموال و دارايي و هستي خود صرف‌نظرکرده، فوق‌العاده کوشيده تا دولت جابره تبديل بر دولت عادله به‌عبارت اخري دولت شورويه داير شود …»
* نقش مراجع تقليد
بيانات اخير رهبر انقلاب در ارتباط تصويري با مردم قم هم دقيقاً از چنين زاويه تاريخي قابل تحليل است. هر جا يک جريان محکم مردمي پديدآمده و توانسته توده مردم را به تحرک و جنبش وادارد حتماً گرد محور روحانيت و مراجع تقليد بوده است. از همين روي هم، رمز دشمني با مراجع تقليد و حرکت ضداستعماري آن‌ها قابل فهم است:
«من به شما عرض بکنم که اغلب قضاياي مهمي که در اين ??? سال اخير در کشور ما واقع‌شده، از اين قبيل است؛ تقريباً در همه حوادث تاريخي، حوادث اجتماعي، حوادثي که مردم وارد ميدان شدند و توانستند يک کاري را به ثمر برسانند و انجام بدهند، پاي يک مرجع ديني، يک عالِم ديني و عالِم شجاع، مبارز و سياست‌شناس در ميان است. مثلاً، در قضيه تنباکو، ميرزاي شيرازي است؛ در مشروطه مراجع نجف‌اند؛ علماي بزرگ تهران و تبريز و اصفهان و جاهاي ديگرند؛ در مسئله حادثه مهم مسجد گوهرشاد، مرحوم حاج‌آقا حسين قمي رضوان‌الله‌عليه و علماي مشهدند؛ در سي‌ام تير، مرحوم آيت‌الله کاشاني است؛ در پانزدهم خرداد سال ??، امام بزرگوار و برخي از بزرگان و علماي ديگر هستند؛ يک روحاني شجاع، مبارز و سياست‌شناس در همه اين حوادث حضور دارد و اين حضور اوست که سرمنشأ تحرک مردمي است … حرکت عظيم مردم، تکان‌دادن و به موج درآوردن اين اقيانوس عظيم، فقط کار عالِم ديني و مرجع روحاني است. از اينجا مي‌شود راز دشمنيِ قدرت‌هاي مستکبر عالم را با علماي دين، علماي سياسي، با دين سياسي، با فقه سياسي، با عالِم سياسي فهميد که چرا دشمن‌اند؛ چون حضور اين‌ها، حضور ضداستکباري و ضداستعماري است و اين قضاياي بزرگ را به‌وجود آورده؛ اين‌ها مي‌دانند. لذا، با عالِم سياسي، با مرجع سياسي، با فقه سياسي مخالف‌اند، با دين سياسي و اسلام سياسي صريحاً مي‌گويند مخالف‌اند. اين حقيقتي است که بايد [به آن] توجه داشت.» ????/??/??
ثبت دیدگاه